علت سوزش مقعد، عفونت، هموروئید، اسهال مداوم و التهاب پوست (که درماتیت نیز نامیده می شود) می باشد. خارش مقعد، با اصرار مداوم برای خاراندن مقعد همراه است که باعث ناراحتی می‌شود. دلایلی مثل نشت مدفوع، عفونت، مسائل بهداشتی، عرق سوز شدن یا عرق کردن، اگزما، بواسیر و شقاق مقعد باعث خارش مقعد می شود که سوزش مقعدی نیز پس از آن ایجاد می شود.
سوزش و خارش مقعد می تواند دردناک باشد و در کار یا فعالیت های روزانه اختلال ایجاد کند. این بیماری در 5٪ از جمعیت رخ می دهد، مردان را بیشتر از زنان مبتلا می کند و بیشتر در سنین 40 تا 60 مشاهده می شود. پس می توان گفت تا حد زیادی سوزش مقعدی ناشی از خارش مقعد می باشد. خارش مقعد به حدی تشدید می شود که نتیجه این خاراندن زیاد با درد و سوزش مقعد همراه است. درمان خانگی فوری سوزش و خارش مقعد شامل استفاده از پمادهای استروئیدی می باشد.
اجتناب از صابون های معطر و پاک کردن شدید، خودداری از دوش آب جوش و داغ و پوشیدن لباس‌های نخی و گشاد نیز می تواند در درمان آنی خارش و سوزش باسن موثر باشند.
علت سوزش مقعد
ممکن است سوزش مقعدی بعد از یبوست و اسهال را با خونریزی مقعد تجربه کرده باشید. موارد زیادی می توانند علت سوزش بعد از خروج مدفوع باشند مانند شقاق، هموروئید، پارگی مقعد یا تحریک پوست مقعد توسط مدفوع، داشتن رابطه جنسی مقعدی. درمان سوزش مقعد به علت آن بستگی دارد، داروها و اصلاح سبک زندگی، مانند خوردن فیبر بیشتر و شستشوی ملایم کمک کننده است. در ادامه این مطلب از ونک لیزر با هم بررسی علت سوزش و خارش مقعد و روش های درمان آن می پردازیم.
مطالعه بیشتر : اسپاسم مقعدی چیست ؟
داشتن رابطه جنسی مقعدی
علت سوزش در رابطه مقعدی می تواند انتقال بیماری های جنسی مانند سیفلیس، ایدز و زگیل تناسلی از طریق رابطه جنسی باشد. همه این موارد باعث به وجود آمدن خارش در ناحیه مقعد می شوند.
بواسیر (هموروئید)
بواسیر یا هموروئید یک بیماری شایع است. تقریباً 50 درصد از مردان و زنان تا سن 50 سالگی به هموروئید مبتلا می شوند. هموروئید وریدهای متورم مقعد و پایین رکتوم هستند که در داخل مقعد یا بیرون، اطراف مقعد ایجاد می شوند. بواسیر زمانی ایجاد می شود که فشار بیش از حد (به دلیل بارداری، بلند کردن وسایل سنگین، زور زدن، اسهال و یبوست) روی رگ ها وجود داشته باشد. علائم هموروئید شامل درد مقعد، خارش مقعد، سوزش مقعد، خون در مدفوع و توده های بیرون زده سفت در اطراف مقعد است.
فیستول مقعدی
فیستول بر اثر ایجاد یک ارتباط غیر طبیعی بین دو عضو ناحیه ی مقعد به وجود می آید که در نهایت این ارتباط غیر طبیعی به شکل یک مجرای باریک به سطح پوست اطراف ناحیه ی مقعد می رسد. در مواردی ممکن است برخی ترشحات و مواد داخل روده ها از طریق این مجرا به سطح پوست ناحیه ی نشیمنگاه برسد و بر اثر تحریک پوست، خارش و سوزش مقعدی به وجود بیاید.
مدفوع
گاهی اوقات علت سوزش داخل و اطراف مقعد ناشی از مدفوع است. پس از اجابت مزاج، اگر مدفوع به طور کامل برداشته نشود، می تواند پوست را تحریک کند. اگر دچار بی اختیاری باشید، مدفوع از مقعد نشت می کند و باعث سوزش و خارش می شود. حتماً از آب برای تمیز کردن ناحیه مقعد پس از اجابت مزاج استفاده کنید.
رژیم غذایی
رژیم غذایی می تواند باعث سوزش و خارش مقعد شود. غذاها و نوشیدنی هایی که باعث ایجاد این علائم می شوند عبارتند از:
- قهوه، چای
- فلفل، سس تند، ادویه جات، ترشی
- الکل
- مرکبات
- شکلات
- گوجه فرنگی
- قرص ویتامین C
دلیل خوردن فلفل و سوزش مدفوع این است که خوراکی های تند موجب ناراحتی دستگاه گوارش شده و خروج مدفوع با سوزش همراه است. درست همانند مواقعی که فلفل به پوست دستتان می خورد و باعث سوزش دستتان می شود. فلفل تند به دلیل داشتن کپسایسین باعث تحریک مخاط معده و روده شده و ممکن است موجب اسهال هم شود.
شقاق مقعد
شقاق مقعدی پارگی، ترک یا زخم مقعد است. اگر مقعد بیش از ظرفیت خود به دلیل مدفوع سفت و یبوست کشیده شود، شقاق ایجاد می شود. علائم مرتبط با شقاق مقعدی درد، سوزش مقعد، خون در مدفوع و پارگی در مقعد است. بزرگترین عامل خطر برای ایجاد شقاق مقعدی یبوست است. مدفوع سفت و خشک که از رکتوم و مقعد عبور می کند می تواند پوست را بیش از حد کشیده و باعث پارگی شود. سایر عوامل خطر عبارتند از:
- رژیم غذایی کم فیبر
- زایمان طبیعی
- اسهال
- ترومای مقعدی
- التهاب در مقعد
- جراحی در ناحیه مقعد
کرمک
کرمک ، کرمی با 13 میلی متر طول است که در قسمت های انتهایی روده زندگی می کند. این کرم که نوعی انگل به حساب می آید در طول شب فعال شده و پس از خارج شدن از مقعد در اطراف ناحیه ی مقعد تخم ریزی میکند که باعث ایجاد سوزش و خارش مقعد می گردد. خارش ناشی از انگل کرمک باعث می شود فرد دستش را برای خاراندان به مقعد بزند و در نهایت باعث انتقال آلودگی به غذاها و یا سایر افراد خانواده خواهد شد.
استفاده از مواد شیمیایی و داروها
ناحیه پوست مقعد حساس است و به راحتی آسیب می بیند. استفاده از مواد شیمیایی و داروها در ناحیه مقعد می تواند باعث تحریک و واکنش های پوستی شود. این محرک ها عبارتند از:
- صابون و لوسیون معطر
- دستمال توالت رنگی و عطردار
- اسپری ها و دئودورانت های بهداشتی
- پودر تالک دارویی
- دستمال مرطوب حاوی الکل یا مواد قابض
تمیز کردن بیش از حد مقعد
یکی دیگر از علل شایع سوزش مقعد، تمیز کردن بیش از حد مقعد است. معمولاً افرادی که بعد از اجابت مزاج احساس نجس بودن می کنند و بیش از حد خود را پاک می کنند دچار این مشکل می شوند. شستشوی شدید و استفاده از دستمال مرطوب های الکلی و یا معطر، ناحیه مقعد را تحریک کرده و باعث آسیب به پوست و از بین بردن حفاظ طبیعی پوست می شود. با ظاهر شدن علائم جدید سوزش و خارش، برخی از افراد شروع به پاک کردن و تمیز کردن بیشتر خود می کنند که همین موضوع باعث ایجاد یک چرخه معیوب از تحریک پوست و پاک کردن بیش از حد می شود.
مشکلات پوستی
پسوریازیس و اگزما دو بیماری پوستی هستند که می توانند باعث سوزش و خارش در اطراف مقعد شوند.
پسوریازیس یک بیماری التهابی مزمن است که باعث ایجاد لکه های پوسته پوسته روی پوست می شود. 5 تا 8 درصد از افرادی که با خارش رکتوم نزد جراح کولون و رکتوم خود رفتند، پسوریازیس داشتند.
https://www.thieme-connect.de/products/ejournals/abstract/10.1055/s-0035-1570391
اگزما نوعی درماتیت پوستی است که در اثر واکنش آلرژیک ایجاد می شود. افراد مبتلا به اگزما ممکن است پوست خشک و پوسته پوسته ای داشته باشند که باعث خارش و سوزش می شود. اگزما ممکن است توسط آلرژن های مختلف مانند صابون ها، لوسیون ها و عوامل محیطی ایجاد شود.
عفونت های مقاربتی
عفونت های مقعدی و بیماری های مقاربتی می توانند علائمی مانند سوزش دردناک و خارش ایجاد کنند. علائم دیگر ممکن است شامل احساس نیاز به دفع مدفوع حتی زمانی که روده ها خالی هستند، ترشح مقعدی و خونریزی مقعدی، باشد. بیماری های مقاربتی نیز می توانند بدون علامت یا با علامت باشند. بیماری های مقاربتی که می توانند مقعد و رکتوم را تحت تاثیر قرار دهند عبارتند از:
- کلامیدیا
- سوزاک
- تبخال مقعدی
- ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یا زگیل مقعدی
- سیفلیس
- عفونت مقعدی در مبتلایان به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)
خارش مقعدی نشانه چیست
علت خارش مقعدی بزرگسالان و کودکان دلایلی مثل مشکلات و بیماری های روده ای، سندروم روده تحریک پذیر، عدم رعایت بهداشت، مصرف فلفل و غذای تند، بواسیر و شقاق می باشد. اگر علائم شدیدی ندارید و خارش مقعد خفیف دارید ممکن است با رعایت چند نکته ساده در خانه درمان شود. خارش و تحریک بسته به علت ممکن است کوتاه مدت یا پایدارتر باشد. خارش مقعد اغلب هنگام خواب یا در هوای گرم و مرطوب بدتر می شود. اما اگر بیشتر از 3 روز خارش و سوزش مخرج ادامه دارد و علائم رو به شدت هست باید به یک متخصص گوارش مراجعه کنید تا علت سوزش مقعد تشخیص داده شود و مشخص شود که خارش مقعدی نشانه چیست؟
❌ مهمترین نکته ای که در رابطه با خارش مقعد باید به آن توجه کرد این نکته است که خاراندان این قسمت فقط مشکل را بیشتر می کند و باعث می شود تا سطح بیشتری از پوست درگیر خارش ، سوزش و التهاب شود.
علائم و نشانه های خارش و سوزش مقعد
علائم خارش مقعد
در ابتدا پوست اطراف مقعد قرمز و خراشیده می شود. اگر خارش ادامه دارد و نمی توانید خاراندن را متوقف کنید، پوست اطراف مقعد از خاراندن زیاد ضخیم و زبر می شود. اگر خارش مقعد ناشی از انگل کرمک باشد، ممکن است خارش در شب شدیدتر شود. مشاهده کرم های سفید کوچک در ناحیه مقعد نیز یکی دیگر از علائم خارش مقعد به دلیل انگل کرمک می باشد.
علائم سوزش مقعد
از آنجایی که سوزش مقعدی یکی از علائم شقاق می باشد ممکن است علائم مشترک با شقاق ایجاد شود:
- درد شدید و تیز هنگام مدفوع. یک درد سوزش یا گاز گرفتن که چندین ساعت پس از مدفوع طول می کشد.
- خونریزی از ناحیه مقعد
- اسهال یا یبوست
- ترشحات مقعدی
- وجود خون در مدفوع
- التهاب و قرمزی پوست اطراف مقعد
تشخیص سوزش و خارش مقعدی
خارش و سوزش مقعد توسط پزشک آنورکتال بر اساس تاریخچه سلامت و شرح علائم تشخیص داده می شود.
- ممکن است برای بررسی علل خاصی مانند هموروئید یا شقاق مقعد، معاینه مقعدی لازم باشد.
- اگر فرد مشکوک به عفونت مقاربتی باشد، ممکن است یک سواب از ناحیه مورد نظر برای آزمایش عفونت انجام شود.
- در صورت مشکوک بودن به عفونت قارچی می توان خراش های پوست را برای ارزیابی فرستاد
درمان سوزش و خارش مقعدی
درمان خارش و سوزش مقعد بر اساس علت زمینه ای آن انجام می شود. اگر علت تشخیص داده نشود، درمان علائم سوزش و خارش در کانون توجه قرار می گیرد:
- ناحیه مقعد را با آب گرم تمیز کنید و خشک کنید. برای جلوگیری از تحریک پوست از مالش زیاد خودداری کنید.
- از یک پماد محافظ مانند وازلین یا اکسید روی استفاده کنید. این کار از پوست در برابر تحریک مدفوع محافظت می کند.
- کرم هیدروکورتیزون می تواند خارش را کاهش دهد اما نباید برای طولانی مدت استفاده شود.
- یک مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن ممکن است به کاهش درد کمک کند.
- کیسه های یخ روی آن ناحیه ممکن است تسکین دهنده باشد.
- لباس زیر نخی گشاد بپوشید.
- هر بیماری مقاربتی را با داروهای مناسب مانند آنتی بیوتیک ها یا ضد ویروس ها درمان کنید.
- از خارش پوست خودداری کنید زیرا سوزش را در کوتاه مدت تسکین میدهد اما در بلند مدت منجر به تحریک پوست می شود.
- از عوامل تحریک کننده مانند ریختن مواد معطر در حمام، دئودورانت های تناسلی، دستمال توالت معطر و صابون های معطر خودداری کنید.
اگر اسهال یا یبوست موجب تحریک و سوزش شده است، اصلاح حرکات روده می تواند تسکین دهنده باشد:
- افزایش فیبر در رژیم غذایی خود از طریق میوه ها، سبزیجات، لوبیاها و حبوبات و غلات کامل
- مصرف مکمل های پروبیوتیک یا فیبر
- داروها، مانند ملین های یبوست یا داروهای ضد اسهال
درمان خانگی سوزش مقعدی بعد از دفع
اگر سوزش مقعدی بعد از اجابت مزاج ایجاد می شود بهترین راه درمان خانگی سوزش مقعدی بعد از دفع این است که:
- ناحیه مقعد را تمیز و خشک نگه دارید
- دستمال مرطوب با موادی مانند فندق جادوگر یا آلوئه ورا می تواند مفید باشد.
- اگر پاک کردن ملایم مقعد بعد از دفع هم دردناک است، سعی کنید در حمام سیتز بنشینید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر تکنیک‌های خودمراقبتی سوزش و خارش مقعد را برطرف نمی‌کنند، زمان مراجعه به پزشک فرا رسیده است. در صورت وجود توده یا بثورات پوستی در اطراف مقعد، تب یا هر گونه خونریزی مقعدی و ترشح به پزشک مراجعه کنید.
غذای تند خوردن هم چقدر دردسر داره