در دوران بارداری احتمال ابتلا به بیماری های مقعدی به علت افزایش وزن و بیشتر شدن فشار بر مقعد افزایش پیدا می کند. امکان ابتلا به بواسیر در بارداری بیشتر است، اما برخی از زنان در این دوران به فیستول مبتلا می شوند که می تواند بسیار آزاردهنده باشد. معمولا فیستول در بارداری در اثر آبسه هایی که از قبل وجود داشته اند ایجاد می شود، اما گاهی تغییراتی که در دوران بارداری رخ می دهند می توانند در تشکیل آن نقش داشته باشند. در این مقاله از ونک لیزر با ما همراه باشید تا بیشتر با فیستول بارداری و روشهای درمان آن آشنا شوید.
فیستول مقعدی در بارداری
فیستول مقعدی یک تونل (کانال) باریک است که یک دهانه خارجی در پوست اطراف مقعد را به یک دهانه داخلی در کانال مقعد متصل می کند. فیستول معمولا شبیه یک برآمدگی قرمز و متورم است و در بیشتر موارد پر از چرک است. فیستول مقعدی به دو دسته تقسیم می شود:
فیستول مقعدی ساده: فیستول ساده، فیستولی است که عمق کمی دارد و میزان عبور آن از اسفنکتر مقعدی کم است. درمان این نوع از فیستول مقعدی ساده تر است و معمولا عوارض جانبی جدی ایجاد نمی کند.
فیستول مقعدی پیچیده: فیستول های پیچیده اشکال متفاوتی دارند، برای مثال ممکن است بسیار عمیق باشند، یک مسیر منحنی از دهانه داخلی به دهانه خارجی داشته باشند، یا یک دهانه داخلی داشته باشند اما به چندین مسیر و دهانه خارجی منشعب شوند. همه این موارد، درمان فیستول های مقعدی پیچیده را سخت تر می کند.
علائم فیستول در بارداری
علائم فیستول بارداری چه از نوع ساده و چه از نوع پیچیده معمولا یکسان است و فقط ممکن است در نوع پیچیده علائم شدیدتر باشند. علائم رایج فیستول بارداری عبارتند از:
- درد مقعد: یکی از شایع ترین علائم فیستول در بارداری درد شدید و ضربان دار مقعد است. این درد معمولا هنگام اجابت مزاج، سرفه، نشستن و راه رفتن تشدید می شود.
- التهاب: در اثر فیستول مقعدی در داخل یا اطراف مقعد تورم و قرمزی (التهاب) ایجاد می شود. این علائم می توانند نشان دهنده وجود عفونت فعال در زیر پوست (سلولیت) باشند.
- ترشح مایعات: فیستول منجر به ترشحات مقعدی می شود. این ترشحات می توانند شامل چرک و خون یا ترکیبی از هر دو باشند که در اغلب موارد بد بو هستند.
- تحریک پوست: فیستول مقعدی، به ویژه زمانی که همراه با ترشحات مقعدی است می تواند منجر به تحریک شدن پوست شود و علائمی مانند سوزش، خارش و درد در اطراف مقعد ایجاد کند.
تب، درد در حین ادرار کردن، خستگی، حالت تهوع و ناتوانی در نگه داشتن مدفوع از علائم دیگر فیستول مقعدی هستند.
علت فیستول در بارداری
در اغلب موارد فیستول بارداری به علت وجود آبسه ایجاد می شود، اما تغییرات هورمونی و فیزیکی که در این دوران رخ می دهند نیز می توانند در تشکیل آن موثر باشند، به طور کلی عوامل زیر در ایجاد فیستول مقعدی در دوران بارداری موثر هستند:
- یبوست بارداری: تغییرات هورمونی که در بارداری رخ می دهند می توانند منجر به کند شدن عملکرد سیستم گوارش و یبوست شوند. در واقع یبوست یکی از مشکلات رایج در دوران بارداری است که نقش مهمی در ایجاد بیماری های مقعدی دارد. زور زدن در اثر یبوست می تواند منجر به پارگی در اطراف مقعد و تشکیل آبسه شود. اگر آبسه بدون درمان رها شود به فیستول تبدیل می شود.
- آبسه مقعدی: شایع ترین علت ابتلا به فیستول، آبسه است. آبسه مقعدی یک ضایعه دردناک و پر از چرک است که در داخل یا نزدیکی مقعد تشکیل می شود. یکی از عوارض جانبی درمان نکردن آبسه ها، تشکیل فیستول است. گاهی پس از تخلیه آبسه نیز، ممکن است فیستول باقی بماند.
- تغییرات هورمونی و سیستم ایمنی: در دوران بارداری سیستم ایمنی به طور خودکار سرکوب می شود. این امر منجر به تضعیف سیستم ایمنی بدن می شود که باعث کاهش توانایی بدن برای مبارزه با عفونت ها شده و آن را در دوران بارداری بیشتر مستعد ابتلا به عفونت می کند.
- افزایش وزن: در دوران بارداری رحم بزرگ تر می شود و وزن افزایش پیدا می کند. این امر باعث افزایش فشار بر رکتوم و مقعد می شود و در خون رسانی به این نواحی نیز اختلال ایجاد می کند. این دو عامل می توانند منجر به تشکیل فیستول شوند.
- ابتلا به بیماری های التهابی روده: ابتلا به بیماری های التهابی روده (کرون و کولیت روده) در دوران بارداری می تواند خطر ابتلا به فیستول مقعدی را تا حد زیادی افزایش دهد، زیرا این دو بیماری منجر به التهاب مزمن و زخم در روده می شوند.
نحوه تشخیص فیستول در بارداری
در اغلب موارد پزشک با معاینه فیزیکی اطراف مقعد می تواند فیستول را تشخیص دهد، زیرا معمولا دهانه فیستول در نزدیکی مقعد قابل مشاهده است. در برخی موارد ممکن است پزشک از روش های دیگری نیز برای کمک به تشخیص استفاده کند، از جمله:
- پروب فیستول: یک پروب بلند و نازک از طریق دهانه بیرونی فیستول وارد می شود تا مشخص شود که فیستول از داخل به کجا باز می شود.
- آنوسکوپی: در این روش از یک آنوسکوپ برای مشاهده داخل کانال مقعد استفاده می شود.
- تصویربرداری: در موارد نادری ممکن است از سونوگرافی یا ام آر آی در روند تشخیص فیستول استفاده شود.
تمامی آزمایش و تست های بالا را می تواند در دوران بارداری انجام داد، اما باید به پزشک، بارداری را اطلاع داد تا با دقت بیشتر آزمایش ها را انجام دهد.
درمان فیستول مقعدی در بارداری
برای درمان فیستول مقعدی روش های متفاوتی وجود دارد. اگر به دنبال درمان فیستول با دارو هستید باید به این نکته توجه داشته باشید که در اغلب موارد این روش نمی تواند فیستول را درمان کند و تنها به کاهش علائم فیستول از جمله درد و عفونت کمک می کند. همچنین درمان خانگی فیستول نیز فقط به مدیریت علائم کمک می کند و نمی تواند فیستول را از بین ببرد. استفاده از داروها و درمان های خانگی در دوران بارداری نیاز به تایید پزشک دارد، زیرا بارداری یک وضعیت حساس است که در طی آن احتمال بروز عوارض جانبی می تواند بیشتر شود.
بسته به محل و نوع فیستول، روش های جراحی مختلفی وجود دارد که میتوان از آنها استفاده کرد. هدف از جراحی، برداشتن کامل فیستول مقعدی، جلوگیری از عود و محافظت از عضلات اسفنکتر است، زیرا آسیب به این عضلات می تواند منجر به بی اختیاری مدفوع شود. روش های جراحی فیستول عبارتند از:
- فیستولوتومی: در فیستولوتومی، جراح برش کوچکی در دهانه داخلی فیستول ایجاد می کند تا تمام چرک و بافت عفونی را تخلیه کند.
- فیستولکتومی: این روش شامل برداشتن کل مجرای فیستول است. بعد از جراحی زخم باز می ماند تا به طور طبیعی بهبود یابد و بافت جدید رشد کرده و شکاف را پر کند. بهبودی این بافت حدود یک ماه طول می کشد. میزان موفقیت این روش در درمان فیستول بسیار بالا است. با این حال، این روش می تواند منجر به عوارض جانبی جدی شود.
- لیفت: این عمل برای برای بستن دهانه داخلی فیستول انجام می شود تا از ورود باکتری های داخل مقعد به داخل کانال فیستول جلوگیری کند. این نوع جراحی به اسفنکتر مقعد آسیبی نمی رساند، به همین دلیل امکان بی اختیاری بعد از آن بسیار کم است.
- جراحی ستون: در این روش یک ستون در فیستول قرار داده می شود تا به تخلیه عفونت کمک کند. ستون به تدریج محکم می شود و فیستول کوچک تر می شود و به بدن اجازه می دهد تا به تدریج زخم را بهبود بخشد و ترمیم کند.
- فلپ ادونسمنت: در این روش ابتدا بافت مخاطی پوشش دیواره رکتوم برداشته می شود و سپس دهانه داخلی فیستول نیز برداشته می شود. در نهایت از فلپ برای پوشاندن محل ترمیم استفاده می شود.
- لیزر: در این روش یک پروب لیزر در دهانه خارجی فیستول برای بستن کل مسیر قرار داده می شود. انرژی لیزر به تدریج بافت را از بین می برد و فیستول را به بافت اسکار تبدیل می کند و در نهایت مسیر فیستول به طور کلی از بین می رود.
تمامی روش هایی که در بالا معرفی شد را میتوان در دوران بارداری برای درمان فیستول استفاده کرد، اما از آنجایی که بارداری یک شرایط حساس است معمولا انجام این جراحی ها توصیه نمی شود، مگر اینکه نیاز به جراحی ضروری باشد و فواید عمل بیشتر از عوارض آن باشد. به طور کلی بهتر است درمان فیستول را تا بعد از زایمان به تاخیر بیندازید.
آیا فیستول در دوران بارداری خطرناک است؟
در اغلب موارد فیستول مقعدی در دوران بارداری خطرناک نیست و منجر به بروز عوارض جانبی جدی نمی شود. اما فیستول می تواند منجر به علائم آزاردهنده ای مانند درد، خارش مقعدی و عفونت شود که برای مدیریت آنها با تایید پزشک می توانید از داروهای موضعی و آنتی بیوتیک ها استفاده کنید.
