بیماری های مقعدی مهلک و کشنده نیستند ولی می توانند در کیفیت زندگی شما تاثیر گذار باشند. همچنین این بیماری ها عوارضی دارند که می توانند خطرناک باشند.
بیماری های مقعدی یا نشیمنگاه گروهی از بیماری ها هستند که در ناحیه ی مقعد رخ می دهند. مقعد یکی از اصلی ترین اعضای بدن است که در انتهایی ترین قسمت دستگاه گوارش انسان قرار دارد.
وظیفه ی اصلی مقعد کنترل و دفع مواد زائد از بدن است. بافت های مختلفی در قسمت مقعد وجود دارد که هر یک عملکرد خاص خود را دارند.
بروز هرگونه مشکل یا صدمه به هر یک از این بافت ها می تواند مکانیسم مقعد را بر هم بزند و باعث به وجود آمدن بیماری های مقعدی یا نشیمنگاه شود.
علت به وجود آمدن هر یکی از بیماری های مقعدی متفاوت است و از دلایل گوناگونی نشات می گیرد ولی نشانه ها و علائم مشابهی دارند.
به همین دلیل در هنگام برخورد با هریک از علائم و نشانه های مربوط به بیماری های مقعدی بهتر است که به پزشک مراجعه کنید تا با تشخیص درست تری درمان شما آغاز شود.
بیشتر بخوانید: برای درمان بیماری های مقعدی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟?
در یک نگاه کلی علائم و نشانه های کلی انواع بیماری های مقعدی در زنان و مردان:
- درد ناحیه ی مقعد
- خونریزی از مقعد
- خارش و سوزش است
البته برخی بیماری های مقعدی علائم و نشانه های اختصاصی خود را دارند ولی با وجود تمامی اینها بهتر است که یک پزشک علائم و نشانه های شما را بررسی نماید تا علت آن کشف شود.
بیماری های مقعدی مهلک و کشنده نیستند ولی می توانند در کیفیت زندگی شما تاثیر گذار باشند. همچنین این بیماری ها عوارضی دارند که می توانند خطرناک باشند، مثل سرطان.
بیماری مقعدی یا نشیمنگاه در یک تقسیم بندی کلی به 5 دسته ی زیر تقسیم بندی می شوند:
مطالعه بیشتر : اسپاسم مقعدی چیست ؟
انواع بیماری های مقعدی با تصویر
بیماری مقعدی چیست؟ همانطور که غذا هضم می شود، از دستگاه گوارش عبور می کند. مواد زائد باقی مانده به شکل مدفوع از بدن دفع می شود که مدفوع نامیده می شود.
بیماریهای مقعدی بر مقعد، ناحیه ای که مدفوع از آن خارج می شود، تأثیر می گذارد. مقعد انتهای دستگاه گوارش است. اختلالات رکتوم بر رکتوم، ناحیه بالای مقعد که مدفوع قبل از دفع از بدن در آن نگه داشته می شود، تأثیر می گذارد.
مطالعه بیشتر : زخم مقعدی چیست ؟
بواسیر ( هموروئید)
بواسیر یا هموروئید از شایع ترین بیماری های مقعدی یا نشیمنگاه شناخته می شود. علت اصلی به وجود آمدن این بیماری التهاب و تورم رگ های اطراف ناحیه ی مقعد در اثر فشار و کشش بیش از اندازه در حین اجابت مزاج است.
در اطراف مقعد عروق خونی فراوانی وجود دارد. عضلات و ماهیچه های داخلی مقعد از نوع غیر ارادی اند ولی عضلات بیرونی ارادی اند. عضلات ارادی وظیفه ی کنترل مدفوع را بر عهده دارند.
هنگام یبوست فرد فشار زیادی برای دفع مدفوع به مقعد وارد می آورد و بواسیر به همین دلیل فشار و کشش زیادی در این ناحیه به وجود می آید. در نتیجه عضلات و عروق خونی آسیب می بینند و در موارد زیادی پارگی به وجود می آید.
بواسیر یا هموروئید به دو نوع داخلی و خارجی تقسیم می شود و بواسیر داخلی خود شامل 4 نوع می باشد که بواسیر داخلی درجه یک راحت تر درمان شده ولی وقتی به درجه 4 تبدیل شود درمان آن کمی پیچیده تر و تنها با جراحی با لیزر قابل درمان است.
مطالعه بیشتر : عکس بواسیر
بواسیر داخلی درجه 1 ممکن است در مراحل ابتدایی با روش های خانگی و افزایش مصرف فیبر و مایعات و یا استفاده از پمادهایی مثل آنتی هموروئید قابل درمان باشد.
بیشتر بخوانید: درمان بواسیر(هموروئید) بدون جراحی با استفاده از لیزر
علائم و نشانه های بواسیر
- احساس درد در ناحیه ی مقعد به خصوص هنگام دفع مدفوع
- خونریزی از مقعد در زمان دفع مدفوع
- احساس سوزش و خارش در مقعد
- وجود زائده ها و بیرون زدگی های گوشتی اطراف مقعد
- ترشح مواد لزج و چسبنده از مقعد هنگام دفع مدفوع
علت به وجود آمدن بواسیر
- یبوست
- اسهال مزمن
- بارداری و زایمان سخت
- کم تحرکی
- زور زدن و نشستن بیش از حد در توالت
- چاقی و اضافه وزن
- قرار گرفتن طولانی مدت در حالت های نشسته یا ایستاده
- جابجایی اشیای سنگین
- رابطه ی جنسی مقعدی
- اسهال و یبوست متناوب
- بیماری های روده
- سرطان روده
روش های پیشگیری از بواسیر
- نوشیدن آب کافی در طول روز ( 8 الی 9 لیوان )
- مصرف زیاد میوه ها و سبزیجات
- رژیم سرشار از منابع غنی فیبر
- انجام ورزش و افزایش تحرک در طول روز
- درمان سریع یبوست و اسهال
- پرهیز از نشستن ها و ایستادن های طولانی
- پرهیز از مصرف نوشیدنی های الکلی و مصرف مواد مخدر
- پرهیز از نشستن طولانی مدت در توالت و زور زدن
- پرهیز از رابطه ی جنسی مقعدی
مطالعه بیشتر : بواسیر در زنان
شقاق مقعدی ( فیشر )
شقاق که با نام علمی فیشر آنال هم شناخته می شود یکی دیگر از شایع ترین بیماری های مقعدی است. این بیماری هم مانند سایر بیماری های نشیمنگاه در ناحیه ی مقعد رخ می دهد ولی در این بیماری پوست و دیواره های اطراف ناحیه ی مقعد دچار ترک و شکاف می شود.
این شکاف میتواند وسیع تر شود و بافت های بیشتری را دچار صدمه و از هم گسیختگی کند. در نتیجه در چنین حالتی بیماری شقاق رخ می دهد.
این بیماری در اثر فشار و کشش بیش از اندازه به پوست و دیواره های اطراف مقعد ایجاد می شود، معمولا چنین حالتی در زمان ایجاد یبوست رخ می دهد که فرد برای دفع مدفوع فشار زیادی به خود وارد می آورد در نتیجه پوست و دیواره های مقعد دچار خراش و پارگی می شود.
بیشتر بخوانید: بهترین روش درمان شقاق یا فیشر مقعدی
علائم و نشانه های شقاق
- احساس درد در ناحیه ی مقعد که در زمان دفع مدفوع بیشتر می شود .
- خونریزی از مقعد به هنگام دفع مدفوع و یا مدفوع آغشته به خون
- سوزش و خارش مقعد
- وجود ترک یا شکاف در ناحیه ی مقعد
- مشاهده ی عفونت در محل ترک ها
- تب
- سرخی مقعد
علت به وجود آمدن شقاق
- یبوست
- اسهال مزمن
- رابطه ی جنسی مقعدی
- تنگی بیش از اندازه ی دریچه ی مقعد
- زایمان و بارداری سخت
- بیماری های روده
- سرطان روده
روش های پیشگیری از شقاق
- نوشیدن آب کافی
- رژیم غذایی سرشار از فیبر
- پرهیز از الکل و مواد مخدر
- پرهیز از رابطه ی جنسی مقعدی
- پرهیز از زور زدن و نشستن طولانی مدت در توالت
- تحرک کافی و ورزش
فیستول
فیستول مقعدی یکی از بیماری های مقعدی است که در اثر اتصال غیر نرمال دو ارگان یا دو بافت جداگانه در ناحیه ی مقعد به وجود می آید.
فیستول در اثر یک اتصال غیرعادی میان پوست نزدیک مقعد و دیواره ی مخاط درونی کانال مقعد به وجود آمده که غیر طبیعی است. این اتصال در حالت عادی نباید وجود داشته باشد.
فیستول در بیشتر موارد ناشی از یک آبسه در ناحیه ی مقعد است. در مواردی هم بدون آبسه امکان ایجاد آن وجود دارد.
بیشتر بخوانید: درمان فیستول بدون جراحی چیست
علائم و نشانه های فیستول
- التهاب پوست اطراف مقعد
- درد
- خروج ترشحات چرکی و آلوده به خون از محل فیستول
- خروج ترشحات بدبو از محل فیستول
- به وجود آمدن آبسه های مکرر
- تب
- وجود التهاب و قرمزی در ناحیه ی نزدیکی به مقعد
- بی اختیاری در دفع مدفوع
- مشاهده ی سوراخ فیستول در ناحیه ی مقعد
علت به وجود آمدن فیستول
- عفونت های رکتوم
- بیماری های مقاربتی
- ایدز
- کرون روده
- دیورتیکولیت
- زخم مزمن و تروما
- سل
- سرطان رکتوم
- هیدر آدنیت چرکی
- انجام عمل جراحی در ناحیه ی مقعد
روش های پیشگیری از فیستول
بیماری فیستول در اثر بیماری های دیگری به وجود می آید که بروز بسیاری از آنها قابل پیش بینی نیست.
از آنجایی که این بیماری یک بیماری ثانویه و به عنوان یک عارضه مطرح است بهتر است که بیمارانی که زمینه ی ابتلا به فیستول را دارند به صورت مرتب وجود علائم و نشانه های آن را چک کنند و در صورت مشاهده ی هرگونه علامت مشکوک به پزشک خود مراجعه کنند.
مطالعه بیشتر : جراحی فیستول
کیست مویی ( سینوس پیلونیدال )
کیست مویی که با نام سینوس پیلونیدال هم شناخته می شود یکی از بیماری های مقعدی است که ممکن است در ناحیه ی مقعد رخ دهد.
کیست مویی در ناحیه ی بالای خط شکاف باسن و در زیر استخوان دنبالچه رخ می دهد.
این بیماری یک بیماری خوش خیم ولی عفونی است که علت به وجود آمدن آن مشکل پوستی است که چندین تار مو در زیر پوست جمع می شود و این محل به کانون عفونت تبدیل می شود.
بیشتر بخوانید: درمان کیست مویی با لیزر (درمان کیست مویی بدون جراحی)
علائم و نشانه های کیست مویی
- احساس درد شدید هنگام نشستن یا ایستادن
- تورم و التهاب ناحیه ی ایجاد کیست
- مشاهده ی مو در محل ضایعه
- تب خفیف
- وجود سوراخ در محل ضایعه
- خروج ترشحات چرکی و بد بو از محل ضایعه
- وجود رطوبت غیر قابل کنترل در ناحیه ی پایین کمر
علت به وجود آمدن کیست مویی
هورمون های جنسی
پرمویی
بلوغ
چاقی و اضافه وزن
نشستن های طولانی مدت
وجود سابقه ی خانوادگی
ضربه به ناحیه ی پایین کمر
وجود سوراخ مادرزادی در انتهای دنبالچه
پوشیدن لباس های تنگ
عدم رعایت بهداشت فردی
روش های پیشگیری از کیست مویی
عوامل زیادی در ایجاد کیست مویی نقش دارند. برخی از این عوامل به مسائل ژنتیکی مربوط می شود که قابل پبشگیری نیستند ولی برخی از عوامل موثر در ایجاد کیست مویی قابل پیشگیری اند.
پرهیز از نشستن طولانی مدت، رعایت بهداشت فردی، ورزش و تحرک، نپوشیدن لباس های تنگ و موزدایی کامل ناحیه ی مقعد از تاثیر گذارترین عوامل در جلوگیری از ایجاد کیست مویی است.
زگیل مقعدی چیست؟
زگیل مقعدی یکی از انواع زگیل های تناسلی می باشد که در نواحی اطراف مقعد به وجود می آید. الگوی ایجاد زگیل تناسلی در زنان و مردان یکسان است و نوع ویروس ایجاد کننده ی آن همان ویروس HPV می باشد.
برخی از موارد زگیل های تناسلی که در اثر انواع پرخطر ویروس HPV به وجود می آیند می توانند پس از مدتی در فرد منجر به بروز سرطان مقعد شوند.
برخی دیگر هم فقط در حد زگیل های تناسلی کوچک و بزرگی هستند که پس از گذشت زمان خود به خود از بین می روند. تشخیص نوع تیپ ویروس HPV به وجود آورنده ی زگیل های تناسلی در ناحیه ی مقعد به وسیله ی تست HPV امکان پذیر است. مشاهده عکس زگیل تناسلی در تشخیص آن می تواند کمک کننده باشد.
بیشتر بخوانید: درمان زگیل تناسلی با لیزر چگونه انجام می‌شود؟
سرطان مقعدی
سرطان مقعدی بیماری است که در آن سلول های بدخیم سرطانی در بافت مقعد تشکیل می شوند. بیشتر سرطان های مقعد ناشی از عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یا همان ویروس عامل زگیل تناسلی می باشد.
سرطان مقعد می تواند علائمی مانند خونریزی مقعدی، خون در مدفوع و درد مقعدی ایجاد کند و همانطور که رشد می کند، ممکن است باعث رشد توده بیرون مقعد شود.
تصاویر سرطان مقعدی را مشاهده می کنید:
تشخیص بیماری های مقعدی
هنگامی که برای تشخیص بیماری مقعدی خود به پزشک مراجعه می کنید، احتمالاً در مورد سابقه پزشکی شما می پرسد و یک معاینه فیزیکی از جمله بازرسی ملایم ناحیه مقعد را انجام می دهد.
اغلب پارگی شقاق یا بیرون زدگی هموروئید قابل مشاهده است. معمولاً این معاینه اولیه باید انجام شود و سپس برای تشخیص دقیق تر پزشک از آزمایشات زیر استفاده خواهد کرد:
- آنوسکوپی (Anoscopy)
- کولونوسکوپی (Colonoscopy)
- آزمون رکتوم دیجیتال Digital Rectal Exam (DRE)
- باریم انما (Barium Enema)
- آزمایش ناحیه آنورکتال و کف لگن
مطالعه بیشتر : گوشت اضافه مقعدی
علائم بیماری های مقعدی
علائم بیماری های مقعدی بسته به نوع خاصی از عارضه که تجربه می کنید متفاوت است. برخی از نشانه های رایج اختلالات آنورکتال عبارتند از:
- یک ترک قابل مشاهده در پوست مقعد
- خونریزی بعد از اجابت مزاج همراه درد یا بدون درد
- اسهال یا یبوست
- گاز و نفخ
- خارش یا سوزش در ناحیه مقعد
- توده یا تورم در داخل و اطراف ناحیه مقعد
- درد در حین یا بعد از اجابت مزاج
- درد یا ناراحتی در ناحیه مقعد
- خونریزی یا ترشح از مقعد
برخی از بیماریهای مقعدی از عواملی مانند رژیم غذایی و سبک زندگی ناشی می شود.به عنوان مثال، نشستن طولانی مدت می تواند یک عامل خطر برای ابتلا به هموروئید باشد.در برخی موارد، برخی داروها و درمان ها می توانند خطر ابتلا به اختلالات مقعد را افزایش دهند.
درمان بیماری های مقعدی
درمان بیماریهای مقعدی بسته به تشخیص هر عارضه متفاوت است. پزشک ممکن است یک یا چند روش درمان (عمل جراحی-لیزر-درمان خانگی)، از جمله اصلاح عادات سبک زندگی و رژیم غذایی را توصیه کند:
- افزودن مکمل فیبر به رژیم غذایی
- استفاده از پمادها یا کرم های موضعی
- پرهیز از نشستن طولانی مدت
- تزریق بوتاکس
- نوشیدن آب بیشتر
- مصرف بیشتر میوه ها و سبزیجات
- سطح فعالیت بدنی خود را افزایش دهید
- مصرف داروهای بدون نسخه، مانند نرم کننده مدفوع
- حمام سیتز به خصوص بعد از اجابت مزاج
در برخی موارد، پزشک ممکن است عمل جراحی و درمان با لیزر را برای بیماری هایی که بارزتر هستند یا به درمان های دیگر پاسخ نداده اند، توصیه کند.
برای بیماری های مقعدی به چه دکتری باید مراجعه کرد ؟
برای بیماری های مقعدی باید به پروکتولوژیست ها که متخصص جراحی، تشخیص و درمان بیماری های مقعدی، رکتوم و اختلالات کولون هستند مراجعه کرد. همچنین میتوان برای بیماری های مقعدی به متخصص گوارش و جراحان عمومی نیز مراجعه کرد.
سلام من یک هفته هست که اطراف مقعدم درد میکنه و حس میکنم یکم متورم شده میخوام برم دکتر ولی نمیدونم واسه مشکلم باید به چه دکتری مراجعه کنم میخواستم بدونم برای بیماری های مقعدی به چه دکتری باید مراجعه کرد
سلام دوست عزیز
برای بیماری های مقعدی باید به پروکتولوژیست ها که متخصص جراحی، تشخیص و درمان بیماری های مقعدی، رکتوم و اختلالات کولون هستند مراجعه کنید.