زخم مقعدی چیست؟ (علائم، علت و درمان قطعی)

زخم مقعد زمانی اتفاق می افتد که یک یا چند زخم باز در رکتوم ایجاد می شوند. مدفوع هنگام خروج از بدن باید از رکتوم عبور کند به همین دلیل ورود آسیب و زخم به این ناحیه باعث می شود که فرایند دفع مدفوع دردناک شود. زخم مقعد در اغلب موارد در افراد مبتلا به یبوست مزمن رخ می دهد. این زخم می تواند با روش های ساده مثل ایجاد تغییر در سبک زندگی درمان شود اما در موارد شدید برای درمان آن ممکن است از لیزر یا جراحی استفاده شود. 

علائم زخم مقعدی

علائم زخم مقعدی معمولا به تدریج ایجاد می شوند، شایع ترین علائم و نشانه های زخم مقعدی عبارتند از : 

• درد یا گرفتگی شکم
• گرفتگی در اطراف مقعد
• خونریزی مقعد
• اسهال
• یبوست
• مدفوع خونی
• درد و زور زدن در حین اجابت مزاج
• تغییر رنگ مدفوع
• وجود مخاط در مدفوع
• احساس میل مکرر به مدفوع کردن اما ناتوانی در دفع کامل آن

از هر 100 نفر مبتلا به زخم مقعد، 25 نفر هیچ علائمی را تجربه نمی کنند.

چه چیزی باعث ایجاد زخم مقعدی می شود؟

ایجاد زخم مقعدی دلیل واحدی ندارد و می تواند بنا بر علل و شرایط مختلفی ایجاد شود. برخی از علل ایجاد زخم مقعدی شامل زور زدن در هنگام اجابت مزاج، وارد کردن تنقیه به مقعد با فشار زیاد و عفونت های مقاربتی می باشد. در زیر به بررسی برخی از رایج ترین علل به وجود آمدن زخم مقعدی می پردازیم.

بیماری التهابی روده

بیماری التهابی روده (IDB) نامی است که برای توصیف دو بیماری مزمن در روده از آن استفاده می شود( بیماری کرون و کولیت اولسراتیو) این دو بیماری باعث ایجاد التهاب در روده می شوند و می توانند هر قسمتی از دستگاه گوارش از جمله مقعد را درگیر کنند و منجر به ایجاد زخم مقعدی شوند.

افتادگی راست‌ روده

رکتوم قسمتی است که قبل از اجابت مزاج، مدفوع در آن تشکیل می شود. افتادگی راست روده زمانی اتفاق می افتد که بخشی از رکتوم از مقعد بیرون می زند. افتادگی راست روده می تواند باعث به وجود آمدن زخم مقعدی شود.

رابطه مقعدی شدید یا مکرر

داشتن رابطه مقعدی به طور کلی می تواند عوارض زیادی از جمله خونریزی، شقاق مقعدی، عفونت، بواسیر و فیستول مقعدی داشته باشد. یکی از عوارض رایج داشتن رابطه مقعدی مکرر و شدید ایجاد زخم مقعدی می باشد.

یبوست شدید یا مزمن 

یبوست باعث می شود در حین دفع مدفوع فشار زیادی به مقعد وارد شود و اجابت مزاج دشوار شود. داشتن یبوست مزمن طولانی مدت، می تواند در نهایت منجر به ایجاد زخم مقعدی شود. 

تشخیص زخم مقعدی

برای تشخیص زخم مقعدی معمولا معاینه فیزیکی توسط پزشک انجام می شود و برای تایید مشاهدات از تصویر برداری برای بررسی دقیق زخم مقعدی استفاده می شود. این تصویر برداری ها شامل استفاده از : 

• اشعه ایکس
• سونوگرافی
• ام آر آی

در کنار این روش ها ممکن است پزشک از سیگموئیدوسکوپی، کولونوسکوپی یا نمونه برداری از بافت زخم نیز استفاده کند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم ؟

اگر درد شکم شدید، وجود خون در مدفوع، حالت تهوع، استفراغ و ناتوانی در خوردن یا نوشیدن را تجربه کردید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید.

درمان زخم مقعدی

درمان زخم مقعدی با توجه به شدت و علت ایجاد آن می تواند متفاوت باشد برای مثال در درمان زخم مقعدی در اثر یبوست تلاش می شود با درمان کردن یبوست به درمان زخم مقعدی نیز کمک شود. در اغلب موارد با استفاده از روش های خانگی و تغییر در سبک زندگی می توان به بهبود زخم مقعدی کمک کرد اما گاهی به دلیل شدت زخم مقعدی نیاز به استفاده از روش های پزشکی مثل جراحی و لیزر می باشد. در زیر به بررسی روش های متفاوت درمان زخم مقعدی می پردازیم.

درمان زخم مقعدی در خانه

بسیاری از افرادی که زخم مقعدی خفیف تا متوسط را تجربه می کنند می توانند با تغییر عادات غذایی و سبک زندگی آن را درمان کنند. در زیر می توانید رایج ترین درمان خانگی زخم مقعدی در اثر رابطه، یبوست یا سایر علل را مشاهده کنید : 

• نوشیدن آب زیاد : کم آبی می تواند باعث سفت و خشک شدن مدفوع شود و در نتیجه دفع آن را سخت کند. نوشیدن مقدار زیادی آب در طول روز می تواند به نرم شدن مدفوع کمک کند. همچنین مصرف نکردن نوشیدنی های کافئین دار یا الکلی که می توانند باعث کم آبی بدن شوند نیز می تواند مفید باشد.
• خوردن غذاهای پر فیبر : غذاهای غنی از فیبر می تواند به بهبود یبوست که یکی از شایع ترین علل ایجاد زخم مقعدی است کمک کند. فیبر مدفوع را نرم می کند و به عبور سریعتر آن از روده کمک می کند.

خودداری از زور زدن در حین اجابت مزاج : زور زدن یا فشار دادن بیش از حد در هنگام مدفوع می تواند به روده راست آسیب وارد کند و منجر به ایجاد زخم مقعدی شود.

به نقل قول از سایت healthline : 

Eat : fruit, vegetables, whole grains such as oats, high fiber legumes like lentils water with electrolytes, moderate amounts of caffeine

Don’t eat : red meats like beef, dairy products like milk and cheese, high fat foods like butter, processed, greasy foods, foods high in sugar, alcohol   

ترجمه : برای درمان زخم مقعدی میوه، سبزیجات، غلات سبوس دار مانند جو دوسر، حبوبات با فیبر بالا مانند عدس، آب الکترولیت و مقادیر متوسط کافئین را مصرف کنید و از خوردن گوشت قرمز مانند گوشت گاو، محصولات لبنی مانند شیر و پنیر، غذاهای پرچرب مانند کره، غذاهای فرآوری شده و چرب، غذاهای حاوی قند بالا و الکل خودداری کنید.

منبع : https://www.healthline.com/health/rectal-ulcer#rectal-ulcer-diet

درمان دارویی زخم مقعد 

در صورت عدم بهبود زخم مقعدی با استفاده از روش های خانگی پزشک از درمان دارویی استفاده می کند. گاهی نیز می توان در کنار روش های خانگی از درمان دارویی استفاده کرد.

دارو برای زخم مقعدی : داروهایی که در اغلب موارد برای درمان زخم مقعدی استفاده می شوند شامل ملین ها، نرم کننده های مدفوع، داروهای موضعی مانند هیدروکورتیزون (برای کاهش تورم و تسکین درد)، آنتی بیوتیک ها و داروهایی ماننند سوکرالفات و سولفاسالازین می باشد.

پماد و شیاف برای درمان زخم مقعدی : استفاده از پماد و شیاف هیدروکورتیزون می تواند التهاب ناشی از زخم مقعدی را کاهش، درد را تسکین و به بهبود زخم کمک کند. گاهی  پماد سوکرالفیت و سولفاسالازین نیز برای درمان زخم مقعدی مورد استفاده قرار می گیرد.

جراحی زخم مقعدی

زمانی که زخم مقعدی در نتیجه آسیب یا افتادگی راست روده رخ می دهد ممکن است برای درمان آن نیاز به جراحی باشد. در این جراحی با قرار دادن ابزار جراحی در شکم، راست روده به مکان اصلی خود برگردانده می شود. اگر زخم مقعدی شدید باشد، خونریزی داشته باشد یا با استفاده از سایر روش ها درمان نشود نیز به جراحی برای درمان آن نیاز است. در این روش از آندوسکوپی استفاده می شود و یک دوربین و ابزار جراحی وارد راست روده می شود تا جراحی به صورت دستی انجام شود.

لیزر زخم مقعدی

لیزر زخم مقعدی یک روش نوین در درمان زخم مقعدی است که نسبت به جراحی عوارض کمتری دارد و دارای مزایای فراوانی از جمله بهبود سریع، عدم نیاز به بستری شدن، سرپایی بودن عمل و عدم نیاز به استفاده از بیهوشی می باشد.

سوالات متداول در مورد زخم مقعدی