اسهال در کودکان یک مشکل رایج است که منجر به دفع مکرر مدفوع شل و آبکی می شود. در اغلب موارد اسهال کودکان بعد از 2 روز خود به خود برطرف می شود، اما اگر این مشکل بیشتر از 2 روز طول بکشد می تواند نشان دهنده وجود یک مشکل جدی تر باشد. در مواردی که کودک از شیر مادر تغذیه می کند و هنوز غذای جامد نمی خورد، معمولا مدفوع مکرر و شل است که طبیعی در نظر گرفته می شود. اکثر کودکانی که دچار اسهال می شوند ظرف چند روز با مراقبت در خانه درمان می شوند، اما زمانی که اسهال ناشی از یک مشکل زمینه ای باشد به درمان پزشکی نیاز است. در این مقاله از ونک لیزر با ما همراه باشید تا بیشتر با اسهال در کودکان و روش های درمان آن آشنا شوید.
انواع اسهال در کودکان
اسهال در کودکان به دو دسته کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم می شود:
- اسهال کوتاه مدت (حاد): اسهال حاد اسهالی است که ۱ یا ۲ روز طول می کشد و سپس برطرف می شود. اسهال حاد ممکن است ناشی از مصرف غذا یا آبی باشد که حاوی باکتری است (عفونت باکتریایی). در گاهی موارد نیز این نوع اسهال از عفونت ویروسی ناشی می شود.
- اسهال بلند مدت (مزمن): این نوع از اسهال ممکن است تا چند هفته طول بکشد و می تواند ناشی از یک بیماری زمینه ای مانند سندرم روده تحریک پذیر، بیماری التهابی روده (کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون)، بیماری سلیاک یا ژیاردیا باشد.
علت اسهال کودکان چیست؟
اسهال ممکن است در اثر عوامل متفاوتی ایجاد شود. در اغلب موارد اسهال کودکان ناشی از یک عفونت کوتاه مدت است، اما در برخی موارد می تواند نشانه ای از یک بیماری مزمن باشد. به طور کلی علل ابتلا به اسهال شامل:
- عفونت ویروسی (گاستروانتریت ویروسی)
- عفونت باکتریایی (گاستروانتریت باکتریایی)
- انگل ها (از طریق مصرف آب یا غذا)
- مصرف آنتی بیوتیک ها
- یبوست مزمن (طولانی مدت)
- آلرژی های غذایی
- عدم تحمل برخی از غذاها مانند عدم تحمل لاکتوز یا بیماری سلیاک
- بیماری التهابی روده (کولیت اولسراتیو و کرون)
- سوء جذب
- سندرم روده تحریک پذیر
- جراحی معده یا کیسه صفرا
- نوشیدن بیش از حد آبمیوه و سایر نوشیدنی ها شیرین شده با شکر
در اغلب موارد پزشک با بررسی علائم کودک می تواند علت ابتلا به اسهال را تشخیص دهد. در صورتی که اسهال ناشی از عفونت باشد، معمولا نیازی به انجام آزمایش نیست. اما در صورتی که پزشک مشکوک به وجود یک بیماری زمینه ای باشد ممکن است از آزمایش هایی مانند کشت مدفوع، آزمایش مدفوع، آزمایش خون، تصویربرداری، سیگموئیدوسکوپی و کولونوسکوپی استفاده کند.
علائم اسهال کودکان
با توجه به علت ابتلا به اسهال، علائم ممکن است به اشکال متفاوتی بروز پیدا کنند. اسهال کودکان معمولا همراه با علائم زیر است:
- درد شکم
- حالت تهوع یا استفراغ
- تب
- از دست دادن اشتها
- گرفتگی عضلات
- نفخ
- کم آبی
- بی اختیاری مدفوع
- مدفوع خونی
برخی از علائم وجود دارند که می توانند نشان دهنده یک مشل جدی باشند و در صورت بروز باید به پزشک مراجعه کرد از جمله اسهال خونی، مداوم یا شدید.
درمان اسهال کودکان
درمان اسهال کودکان با توجه به علت، شدت، علائم و سن کودک متفاوت است. زمانی که اسهال کودک ناشی از یک بیماری زمینه ای مانند سندرم روده تحریک پذیر است باید ابتدا به دنبال درمان بیماری زمینه ای باشید. زمانی که اسهال حاد است و ناشی از یک مشکل جدی تر نیست می توانید با استفاده از روش های خانگی و داروها آن را مدیریت کنید. در ادامه به بررسی روش های درمان اسهال کودکان می پردازیم.
درمان خانگی اسهال کودکان
در صورتی که کودک بزرگتر از 6 ماه است می توانید برای درمان اسهال از روش های خانگی استفاده کنید. در غیر این صورت برای درمان حتما باید به پزشک مراجعه کنید. برخی اقداماتی که برای درمان اسهال کودک در خانه می توانید انجام دهید عبارتند از:
- در صورتی که نوزاد از شیر مادر تغذیه می کند، دفعات شیر دادن را افزایش دهید.
- از محلول های آبرسانی خوراکی برای کودک استفاده کنید.
- اگر کودک بزرگتر است و غذای جامد می خورد، میزان مصرف مایعات را در آنها افزایش دهید.
- از دادن نوشیدنی های حاوی قند به کودک اجتناب کنید.
دارو برای اسهال کودکان
استفاده از داروهای ضد اسهال به کودکان توصیه نمی شود، به ویژه اگر کودک زیر 2 سال سن دارد. تنها در صورتی می توانید از این داروها برای کودک استفاده کنید که توسط پزشک تجویز شده باشند. در صورتی که اسهال ناشی از عفونت ویروسی باشد خود به خود برطرف می شود. کودکانی که عفونت باکتریایی دارند ممکن است برای درمان به آنتی بیوتیک نیاز داشته باشند. همچنین همیشه برای درمان انگل ها نیاز به درمان با داروهای ضد انگلی است. پزشک ممکن است برای درمان اسهال کودکان داروهای زیر را تجویز کند:
- شربت مترونیدازول
- شربت لوپرامید
- قرص هیوسین
- کپسول دیلیست
توجه داشته باشید که هیچ یک از داروهای بالا بدون تجویز پزشک نباید مصرف شود، زیرا می توانند برای کودک خطرناک باشند.
عوارض اسهال در کودکان چیست؟
جدی ترین عارضه ناشی از اسهال، کم آبی بدن است. کم آبی می تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. کم آبی خفیف منجر به از دست دادن مایعات بدن می شود که می توان آن را در خانه مدیریت کرد. اما زمانی که کم آبی متوسط یا شدید باشد، قلب و ریه ها را تحت فشار قرار می دهد و در بدترین حالت منجر به شوک می شود که تهدید کننده زندگی است.
تشخیص کم آب شدن کودکان بسیار مهم است برخی از علائم کم آبی عبارتند از خشکی دهان، زبان و لب، گودی چشم ها، بی حالی، تحریک پذیری و کاهش ادرار. در صورتی که کم آبی شدید باشد کودک ممکن است علائم زیر را نشان دهد:
- امتناع از نوشیدن
- بی حالی زیاد
- ادرار نکردن یا ادرار بسیار کم
- چشم های گود
- پوست سرد، رنگ پریده یا لکه دار
- تنفس سریع
به نقل قول از healthdirect:
Your child may need to go to hospital for fluids if they are very dehydrated. In hospital they can get fluids intravenously via a drip.
ترجمه: اگر فرزند شما به شدت دچار کم آبی بدن شده باشد، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان برای دریافت مایعات داشته باشد. در بیمارستان می توان مایعات را از طریق سرم به صورت داخل وریدی دریافت کرد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر کودک به همراه اسهال علائم زیر را نشان می دهد باید فورا به پزشک مراجعه کنید:
- وجود خون یا مخاط در مدفوع
- درد شدید یا مداوم شکم
- استفراغ سبز رنگ یا مداوم
- تب بالای ۳۸.۵ درجه سانتیگراد
- علائم کم آبی بدن
- خستگی یا خواب آلودگی
- ناتوانی در مصرف مایعات
منظور از اسهال دفع مدفوع شل و آبکی است که منجر به اجابت مزاج بیش از 3 بار در روز می شود. اسهال کودکان می تواند در اثر عوامل متعددی از جمله عفونت باکتریایی یا ویروسی ایجاد شود. جدی ترین عارضه ناشی از آن کم آبی بدن است، به همین دلیل درمان اسهال بیشتر بر جایگزین کردن مایعات تمرکز دارد.
سوالات متداول در مورد اسهال کودکان
اسهال و استفراغ در کودکان می تواند از نشانه های کرونا باشد، اما این امر به این معنی نیست که همیشه اسهال و استفراغ ناشی از کرونا است و برای تشخیص دقیق باید به پزشک مراجعه کرد.
بهترین غذاها برای اسهال کودکان شامل گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ پخته، موز، پاستا، برنج سفید و سبزیجات پخته شده است.
رنگ مدفوع در اسهال کودکان می تواند قهوه ای، سبز یا زرد باشد.
