زمانی از عمل استومی استفاده میشود که بدن نمیتواند به طور عادی مواد زائد را دفع کند. استومی ممکن است به دلیل وجود یک بیماری یا یک جراحی انجام شود. استوما نیز سوراخی است که با جراحی در شکم ایجاد می شود و از آن برای کمک به خارج کردن مدفوع یا ادرار استفاده می شود. زمانی که عمل استومی انجام می شود ضایعات (ادرار یا مدفوع) در یک کیسه قابل حمل جمع آوری می شوند. این کیسه در قسمت بیرونی بدن قرار دارد و در صورت نیاز می توان آن را تخلیه کرد. در این مقاله از ونک لیزر با ما همراه باشید تا بیشتر با استومی، انواع و عوارض آن آشنا شوید.
استومی چیست؟
استومی یک عمل جراحی است که نحوه خروج مواد زائد (مدفوع یا ادرار) را زمانی که بخشی یا تمام روده بیمار آسیب دیده یا از بین رفته است تغییر می دهد. در طی جراحی، جراح یک سوراخ کوچک در شکم بیمار ایجاد می کند که به آن استوما گفته می شود. پس از انجام استومی، مدفوع یا ادرار به جای اینکه از اندام تناسلی خارج شوند از استوما خارج می شوند. همچنین به استوما یک کیسه متصل می شود که کیسه استومی نام دارد و ضایعات در آن جمع میشوند.
دلیل انجام استومی چیست؟
استومی می تواند به صورت موقت یا دائم مورد استفاده قرار بگیرد. استومی موقت معمولا پس از انجام برخی از جراحی ها انجام می شود و به دستگاه ادراری یا دستگاه گوارش بیمار اجازه می دهد تا بهبود پیدا کند. در مقابل استومی دائم زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که تمام یا قسمتی از دستگاه گوارش یا دستگاه ادراری به طور دائم آسیب دیده باشد. پزشکان ممکن است جراحی استومی را برای کمک به درمان بسیاری از بیماری ها و شرایط توصیه کنند، از جمله:
- نقایص مادرزادی که بر مقعد یا روده بزرگ تاثیر می گذارند
- دیورتیکولیت
- بیماری التهابی روده، از جمله بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
- آسیب به روده
- انسداد روده
- بی اختیاری مزمن (ادرار یا مدفوع)
- سرطان کولورکتال
- سرطان مثانه
- آسیب شدید شکمی یا لگنی در اثر تصادف
انواع عمل استومی
سه نوع رایج عمل استومی به نام های ایلئوستومی، کولوستومی و اروستومی وجود دارند که با توجه به قسمتی که توسط جراح بای پس می شود می توانند متفاوت باشند. انواع استومی عبارتند از:
- کولوستومی: کولوستومی زمانی انجام می شود که بخشی از کولون یا رکتوم برداشته شود و کولون باقی مانده به دیواره شکم هدایت شود.
- اروستومی: یک جراحی است که ادرار را از مثانه بیمار یا معیوب به ناحیه دیگری هدایت می کند. این روش ممکن است پس از برداشتن مثانه بیمار انجام شود.
- ایلئوستومی: در این روش ایلئوم (انتهای روده کوچک) به سمت استوما هدایت می شود. ایلئوستومی ممکن است موقت یا دائمی باشد و ممکن است پس از برداشتن تمام یا بخشی از کولون انجام شود.
عمل جراحی استومی چگونه انجام می شود؟
عمل جراحی استومی تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. در اغلب موارد استومی به همراه یک جراحی بزرگتر انجام می شود و ممکن است در کنار آن نیاز به برداشتن بافت بیمار یا ایجاد سایر تغییرات در دستگاه گوارشی یا دستگاه ادراری باشد. اگر جراحی باز (لاپاراتومی) داشته باشید، جراح یک برش طولانی در شکم ایجاد می کند. اگر جراحی کم تهاجمی (لاپاراسکوپی) داشته باشید، چندین برش کوچک ایجاد میشود.
هنگامی که نوبت به انجام استومی می رسد دستگاه گوارش یا ادراری را از قسمت بیمار یا آسیب دیده جدا میکنند و در محلی که از قبل مشخص شده یک سوراخ به نام استوما ایجاد می کنند. سپس قسمت سالم روده یا حالب را به این سوراخ متصل می کنند. در صورتی که روده یا حالب به اندازه کافی سالم نباشد، جراح یک قطعه اکستنشن را برای پر کردن شکاف یا نگهداری مواد زائد بیشتر به وجود می آورد.
مشکلات بیماران استومی
انجام عمل استومی ممکن است با تعدادی از چالش های پیچیده در سبک زندگی همراه باشد. علاوه بر اینکه افراد در مورد مسائل بهداشتی و بهداشتی مراقبتی نگران هستند، نگرانی های عاطفی و روانی نیز وجود دارند که فرد ممکن است با آنها مواجه شود. درک نحوه حذف ضایعات از کیسه استومی، روش تمیز نگه داشتن استومی و جلوگیری از عفونت آن بسیار مهم است. نیاز نیست پس از انجام استومی نگران باشید، زیرا یک پزشک یا پرستار روش حذف منظم ضایعات، تمیز کردن، مراقبت از کیسه استومی و جلوگیری از آسیب به آن را آموزش میدهد.
طبیعتا برای عادت کردن و احساس راحتی با استومی به زمان نیاز است، زیرا این عمل یک تغییر بزرگ در سبک زندگی افراد ایجاد میکند. اما باید بدانید که می توانید بسیاری از همان فعالیت هایی را که قبل از عمل استومی انجام داده اید بعد از عمل نیز ادامه دهید، از جمله:
- می توانید هر غذایی که میخواهید بخورید.
- می توانید با انجام برخی از اقدامات احتیاطی به ورزش کردن ادامه دهید.
- می توانید پس از سپری شدن دوران نقاهت به سر کار بازگردید.
- می توانید به راحتی استومی را پنهان کنید.
- می توانید هر لباسی که میخواهید بپوشید.
- می توانید هر جایی که میخواهید بروید.
- می توانید رابطه جنسی داشته باشید.
عوارض بعد از عمل استومی
مانند هر جراحی دیگری عمل استومی نیز می تواند با عوارضی همراه باشد. خطرات و عوارض استومی می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد، از جمله:
- تحریک پوستی
- عدم تعادل الکترولیت
- انسداد موقت روده
- فتق پاراستومال
- پرولاپس استوما
سوالی که اغلب افراد دارند در مورد طول عمر بیماران استومی است. باید بدانید که داشتن استومی تأثیری بر طول عمر ندارد و هیچ مانعی در انجام فعالیت ها یا داشتن یک زندگی کامل ایجاد نمی کند.
به نقل قول از clevelandclinic:
Irritation from pee or poop leaking around your stoma is the most common complication of having an ostomy.
ترجمه: تحریک ناشی از ادرار کردن یا نشت مدفوع در اطراف استوما شایع ترین عارضه استومی است.
منبع: https://my.clevelandclinic.org/health/procedures/22496-ostomy
سوالات متداول در مورد استومی
بهبودی کامل پس از جراحی استومی ممکن است تا هشت هفته طول بکشد. همچنین ممکن است برای منظم شدن حرکات روده به چند هفته زمان نیاز باشد.
زمان تعویض کیسه استومی با توجه به نوع کیسه متفاوت است، اما در اغلب موارد باید هر سه تا هفت روز یک بار کیسه های استومی تعویض شوند. برخی از افراد تمایل دارند که هر روز کیسه استومی را تعویض کنند که مشکلی ندارد.
خیر، استوما ممکن است در ابتدا متورم باشد، اما معمولاً با گذشت زمان از اندازه آن کاسته می شود و همچنین معمولا دردناک نیست.
