کولیت روده یا کولیت اولسراتیو یک بیماری التهابی روده است که به اختصار IBD هم نامیده می شود . این بیماری در بزرگسالان در رده سنی بین 20 تا 40سال رخ می دهد و سالانه 3000 نفر به آن مبتلا می شوند.
هنوز هیچ درمان قطعی برای این بیماری کشف نشده و علم پزشکی فقط می تواند با علائم و نشانه ها مقابله کند و از شدت پیشرفت آن جلوگیری کند. کولیت روده باعث ایجاد زخم های التهابی بر روی سطح روده بزرگ می شود و ممکن است بر روی کولون و رکتوم هم تاثیر بگذارد.
کولیت اولسراتیو علائم شبیه به کرون روده دارد با این تفاوت که کولیت روده بر خلاف کرون روده بیشتر افراد غیر سیگاری را درگیر می کند.
انواع کولیت روده
کولیت اولسراتیو بر اساس شدت التهاب و محل آن در روده به انواع مختلفی دسته بندی می شود:
پانکولیت
در این نوع کولیت تمام روده و کولون ملتهب می شود. و نشانه های آن شامل اسهال خونی، درد شکم، کاهش وزن و… می باشد که در بعضی موارد به درمان دارویی جواب داده، و در موارد حادتر که ممکن است منجر به خونریزی شدید شود، به عمل جراحی نیاز است.
کولیت سمت چپ
التهابی که از رکتوم یا مقعد شروع می شود و تا کولون سمت چپ ادامه می یابد.این کولیت، طحال خمیده (splenic flexure) نیز نامیده می شود و علائم آن شامل:درد زیاد در سمت چپ شکم، کاهش اشتها، کاهش وزن و خونریزی می باشد.
پروكتيت اولسراتيو
حدودا 30% از بیماران مبتلا به کولیت اولسراتیو، در ابتدا پروکتیت را تجربه می کنند که فقط رکتوم را درگیر می کند و تنها نشانه بارز آن خونریزی مداوم از رکتوم است اما اگرشدید باشد ممکن است بیمار درد را هم تجربه کند.
پروكتوسيگوئيديت
در این نوع کولیت، سیگموئید (بخش پایین روده و قسمت راست بالای مقعد) درگیر است و علائمی مانند اسهال خونی، درد شکم و… دارد.
کولیت بدخیم
نوع آخر و نادر ولی شدیدتر کولیت است و مبتلایان به آن به شدت بیمار هستند و علائمی مانند اسهال خونی، از دست دادن آب بدن و درد شکمی را تجربه می کنند. اگر این نوع کولیت با دارو درمان نشد، جراحی و برداشتن قسمت آسیب دیده کولون برای این که کولون پاره نشود نیاز است.
علائم کولیت روده
علائم کولیت روده از کم تا زیاد متغیر است و در برخی از افراد علائم و نشانه ها کم است و در بعضی دیگر شدیدتر است. ممکن است در برخی موارد علائم باعث حمله شود.
بیشترین علامت مشاهده شده در این بیماری دیدن خون در مدفوع می باشد هم چنین ممکن است منجر به اسهال، درد های شکمی، خستگی، کاهش وزن، گرگرفتگی نیز شود. اما در کودکان کولیت اولسراتیو منجر به سوء تغذیه و کاهش وزن شدید می شود. کولیت اولسراتیو ممکن است باعث درد مفاصل، زخم های دهانی، حالت تهوع و استفراغ هم شود.
مطالعه بیشتر: بیماری سلیاک چیست
علل
علت اصلی این بیماری هنوز مشخص نیست اما می توان گفت استرس و بعضی غذاهای خاص باعث پیشرفت این بیماری می شود. هم چنین سابقه خانوادگی و علل ارثی نیز در ایجاد این بیماری تاثیرگذار است.
تشخیص کولیت اولسراتیو
پزشک شما در ابتدا با شما صحبت می کند تا اطلاعاتی از قبیل وضعیت خانوادگی، رژیم غذایی و سلامت عمومی شما به دست بیاورد و سپس بدن شما را معاینه می کند. مرحله اول در تشخیص، انجام آزمایش خون و مدفوع است. تا اگر عفونتی در خون و مدفوع شما هست مشخص شود. در مرحله بعدی پزشک به شما کولونوسکوپی و یا سیگموئیدوسکوپی و آندوسکوپی را پیشنهاد می کند. در روش کولونوسکوپی با استفاده از یک دوربین کوچک که در انتهای لوله قرار گرفته کل روده را مشاهده می کنند. در روش سیگموئیدوسکوپی هم یک وسیله انعطاف پذیر در رکتوم و یا روده پایین قرار می دهند تا از این طریق مقدار التهاب را مشاهده کنند. در آندوسکوپی هم با استفاده از دوربین داخل روده را مشاهده می کنند. در همه ی این روش ها پزشک ممکن است نمونه برداری یا همان بیوپسی را هم انجام دهد و قسمتی از بافت آسیب دیده را به عنوان نمونه جهت بررسی بردارند.
به طور کلی معمولا برای تشخیص این بیماری از کولونوسکوپی استفاده می شود.
درمان کولیت روده
همان طور که گفتیم این بیماری درمان قطعی ندارد ولی هدف روش های درمانی، کنترل و جلوگیری از حملات و نشانه های کولیت اولسراتیو و کمک به بهبود روده بزرگ است. در حالت شدیدتر ممکن است در بیمارستان بستری شوید و یا پزشک برای شما کورتیکواستروئیدها را تجویز کند.به طور کلی درمان این بیماری از طریق دارو و تغییر رژیم غذایی می باشد که کولیت هم با این روش ها درمان نمی شود مگر اینکه جراحی و برداشت و حذف روده بزرگ انجام شود.
درمان کولیت اولسراتیو از طریق دارو
پزشک ممکن است برای شما داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی و آنتی بیوتیک ها را پیشنهاد کند. داروهای اصلی برای کولیت،آمینو سالیسیلیک اسیدها (5-ASA) هستند که شامل اقلام مزالامین، اوسالازین و بالسالازاید می شود. اما اگر داروهای (5-ASA) برای شما مفید واقع نشود و بیماری شما شدیدتر شود پزشک برای شما کورتیکواستروئیدها را پیشنهاد می دهد. این داروها معمولا عوارض طولانی مدتی دارند، برای همین پزشک فقط برای دوره کوتاهی مصرف آن ها را توصیه می کند
درمان از طریق رژیم غذایی
محدود کردن برخی از غذاها که ممکن است اسهال را بدتر کنند مانند:
- غذاهای پرفیبر و غذاهای پر چرب و سرخ شده
- نوشیدن آب زیاد و کم تر غذا خوردن
- مصرف غذاهای حاوی روغن ماهی، روغن کتان، روغن زیتون، غذاهای پروبیوتیک
- به دلیل این که بیشتر افراد مبتلا به کولیت روده، به اختلال عدم تحمل لاکتوز هم دچار هستند بهتر است مصرف محصولات لبنی را محدود کنند.
درمان از طریق جراحی
اگر هیچ کدام از روش های بالا در بهبود بیماری شما نقشی نداشت و اگر وضعیت شما روز به روز بدتر میشد و علائم کولیت، علائم تهدید کننده حیات شما به حساب می آمد، جراحی ضروری است.
عمل جراحی که شامل حذف دائمی و از بین بردن روده بزرگ و راست روده (کولکتومی) است گزینه آخر برای شماست. پس از این عمل روده کوچک کار روده بزرگ را در انتقال مواد زائد انجام می دهد. هم چنین با این عمل احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ نیز از بین می رود.
کولیت روده در کودکان
این بیماری معمولا در نوجوانان و بزرگسالان تشخیص داده شده و در کودکان بروز نمی کند اما غیر ممکن هم نیست.از طرفی کولیت روده که همان ورم روده است به علت وجود انگل و میکروب و یا حساسیت به شیر گاو در کودکان مشاهده می شود.
هم چنین مصرف بیش از اندازه آنتی بیوتیک ها چون باعث از بین رفتن باکتری های مفید روده می شود در نتیجه میکروبی در بدن کودک فعال شده که باعث کولیت روده هم می گردد. علائم کولیت اولسراتیو در کودکان شدیدتر است و ممکن است تمام روده را درگیر کند.
اگر کودک شما بیش از 5 بار در شبانه روز عمل دفع را انجام داد احتمالا مبتلا به کولیت روده شده،.از مهم ترین عوارض این بیماری در کودکان اختلالات رشدی می باشد که کودک شما نسبت به سایر هم سن و سالان خود احساس می کند و این وظیفه والدین است که به کودک خود کمک کنند تا با مشکلات عاطفی، اجتماعی، و تغییرات ایجاد شده کنار بیایند.
