آندوسکوپی چیست و چگونه انجام میشود؟ {کاربرد+عوارض}

در آندوسکوپی یک ابزار در داخل بدن قرار می گیرد تا از اندام ها عکس یا فیلم بگیرد. از آندوسکوپی برای غربالگری، تشخیص و گاهی درمان بیماری ها استفاده می شود. انواع مختلفی از آندوسکوپی وجود دارد که هر یک مسئول بررسی اندام های متفاوتی از بدن هستند. برخی از رایج ترین انواع آندوسکوپی عبارتند از کولونوسکوپی، آندوسکوپی فوقانی و لاپاراسکوپی. در اغلب موارد از آندوسکوپی برای تشخیص و درمان مشکلات مربوط بعد معده و روده استفاده می شود. در این مقاله از ونک لیزر با ما همراه باشید تا بیشتر با آندوسکوپی آشنا شوید.

آندوسکوپی چیست؟

آندوسکوپی روشی است که از آن معمولا برای معاینه دستگاه گوارش استفاده می شود. در این روش پزشک یک لوله بلند و نازک به نام آندوسکوپ که یک نور و دوربین به آن متصل است را در درون بدن قرار می دهد تا به قسمت مورد نظر برسد و با استفاده از آن تصاویر دستگاه گوارش را روی یک مانیتور تلویزیون رنگی مشاهده می کند. از برخی آندوسکوپی ها می توان برای جراحی یا برداشتن بافت استفاده کرد.

انواع آندوسکوپی

آندوسکوپی انواع متفاوتی دارد که از آنها می توان برای نواحی مختلفی از بدن استفاده کرد. برخی از انواع رایج آندوسکوپی شامل موارد زیر است:

• کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی برای بررسی روده بزرگ/کولون
• آنوسکوپی برای بررسی مقعد 
• رینوسکوپی برای بررسی بینی 
• سیستوسکوپی برای بررسی دستگاه ادراری
• لاپاراسکوپی برای حفره شکم یا لگن 

آندوسکوپی چگونه انجام می شود؟

قبل از آندوسکوپی معمولا یک داروی آرام بخش از طریق ساعد به مراجعه کننده تزریق می شود. سپس آندوسکوپ در دهان فرد قرار می گیرد. پس از عبور آندوسکوپ از گلو قادر به صحبت کردن نخواهید بود. همانطور که آندوسکوپ در مری حرکت می کند یک دوربین کوچک در نوک آن تصاویر را به یک مانیتور ویدئویی منتقل می کند. پزشک این مانیتور را تماشا می کند تا اگر چیز غیرعادی در دستگاه گوارش وجود دارد آن را پیدا کند. 

کاربرد آندوسکوپی

پزشکان از آندوسکوپی برای غربالگری شرایط و تشخیص بیماری ها استفاده می کنند. کولونوسکوپی احتمالاً شناخته شده ترین نوع آندوسکوپی است که می توان از آن برای تشخیص سرطان روده بزرگ استفاده کرد. یکی دیگر از کاربردهای تشخیصی آندوسکوپی این است که به ارائه دهندگان این امکان را می دهد تا بافت غیر طبیعی را برای آزمایش کردن آن خارج کنند. به این کار بیوپسی می گویند. در حال حاضر از آندوسکوپی می توان برای درمان بسیاری از بیماری ها مانند رفع خونریزی زخم معده استفاده کنند. 

آندوسکوپی می‌تواند بیماری های دستگاه گوارش (مانند پولیپ روده بزرگ و سرطان روده بزرگ)، بیماری های سر و گردن (مانند اختلالات بلع و لارنژیت)، مشکلات مفاصل ( مانند آرتریت، پارگی و دررفتگی)، بیماری های سیستم عصبی از جمله تومورهای مغزی، بیماری های سیستم تنفسی (از جمله بیماری های ریوی و عفونت ها) و مشکلات سیستم ادراری (مانند عفونت های دستگاه ادراری و سنگ کلیه) را تشخیص دهد. همانطور که ذکر شد برخی از انواع آندوسکوپی جنبه درمانی دارند و میتوان از آنها برای موارد زیر استفاده کرد:

• بستن زخم ها
• تزریق دارو
• تخلیه مایعات
• توقف خونریزی داخلی
• برداشتن بافت یا تومور آسیب دیده
• رفع انسداد در اندام ها
• انجام برخی جراحی ها

به نقل قول از mayoclinic:

An endoscopy is sometimes combined with other procedures, such as an ultrasound. An ultrasound probe may be attached to the endoscope to create images of the wall of your esophagus or stomach. 

ترجمه: آندوسکوپی گاهی با روش های دیگر مانند سونوگرافی ترکیب می شود. ممکن است یک پروب اولتراسوند به آندوسکوپ متصل شود تا تصاویری از دیواره مری یا معده شما ایجاد کند.

منبع: https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/endoscopy/about/pac-20395197

اقدامات لازم قبل از آندوسکوپی

معمولا قبل از انجام آندوسکوپی بر اساس نوع آن دستورالعمل های خاصی را دریافت خواهید کرد. برخی از مواردی که ممکن است پزشک بخواهد که قبل از انجام آندوسکوپی انجام دهید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بررسی شرایط سلامتی و داروهای مورد استفاده فرد
• توقف یا محدود کردن غذا خوردن یا نوشیدن
• پاکسازی روده ها از طریق تخلیه مدفوع (معمولا ملین تجویز می شود)
• توقف مصرف برخی از داروهای خاص مانند داروهای رقیق کننده خون و آسپرین 
• توقف مصرف سیگار یا محصولات حاوی تنباکو

آندوسکوپی معمولا 1 ساعت طول می کشد. برای بسیاری از انواع آندوسکوپی، فرد باید حدود 12 ساعت قبل از انجام ناشتا باشد، البته این زمان با توجه به نوع آندوسکوپی متغیر است. انجام آندوسکوپی با بیهوشی فقط در شرایط خاص برای مراجعه کننده انجام می شود و در اغلب موارد آندوسکوپی با استفاده از آرامبخش انجام می شود.

مراقبت های بعد از آندوسکوپی 

بعد از انجام آندوسکوپی در همان روز می توانید به خانه برگردید. بهبودی به نوع آندوسکوپی بستگی دارد. برای یک آندوسکوپی فوقانی که در آن پزشک دستگاه گوارش فوقانی را بررسی می کند، فرد پس از عمل حدود 1 ساعت تحت نظر قرار می گیرد تا اثرات داروی آرام بخش از بین برود. در روز انجام آندوسکوپی باید استراحت کرد و نمی توان کار کرد. همچنین به دلیل استفاده از داروهای آرام بخش توصیه می شود که فرد بعد از انجام آندوسکوپی از رانندگی کردن خودداری کند. بعد از آندوسکوپی توصیه می شود که غذاهای زیر مصرف شود:

• مایعات شفاف برای هضم راحت تر و هیدراته نگه داشتن بدن مانند آب، آبگوشت و آبمیوه های بدون قند
• موز برای کمک به هضم بهتر
• سس سیب  زیرا حاوی نوعی فیبر محلول است که می تواند به منظم کار کردن روده کمک کند
• بلغور جو دوسر برای حجیم شدن مدفوع و کاهش یبوست
• برنج سفید برای هضم راحت تر و رفع ناراحتی معده

همچنین بعد از انجام آندوسکوپی از خوردن غذاهای تند، غذاهای سرخ شده، غذاهای چرب، انواع نوشیدنی های الکلی و حاوی کافئین خودداری کنید.

عوارض آندوسکوپی

اغلب عوارض جانبی آندوسکوپی تا دو روز بعد از انجام آن بهبود پیدا می کنند. آندوسکوپی یک روش تقریبا ایمن محسوب می شود که با عوارض جانبی جدی همراه نیست. برخی از عوارض آندوسکوپی عبارتند از:

• گرفتگی صدا یا گلو درد خفیف
• احساس نفخ
• بی حس شدن گلو
• درد در ناحیه آندوسکوپی
• سوراخ شدن یا پارگی پوشش داخلی معده یا مری (یک عارضه نادر اما جدی)
• خونریزی داخلی (معمولا جزئی)

اگر بعد از انجام آندوسکوپی مواردی مانند تیره شدن رنگ مدفوع، تنگی نفس، درد شدید و مداوم شکم، درد قفسه سینه و بالا آوردن خون را تجربه کردید باید فورا به پزشک مراجعه کنید.

سوالات متداول در مورد آندوسکوپی