برخی از افراد تصور می کنند که رکتوم یک نوع بیماری است در حال که بیماری رکتوم وجود ندارد و رکتوم همان راست روده است و یکی از بخش های مهم دستگاه گوارش انسان به شمار می رود. راست روده یا رکتوم جایی است که مدفوع درست قبل از اینکه از بدن بیرون بیاید جمع می شود. در این مقاله از ونک لیزر با ما همراه باشید تا بیشتر با رکتوم، آناتومی، عملکرد و بیماری های مرتبط با آن آشنا شوید.
رکتوم چیست؟
رکتوم یا راست روده قسمتی از دستگاه گوارشی است که در قسمت انتهایی روده بزرگ قرار دارد. طول راست روده حدود 12 تا 15 سانتی متر است. وظیفه اصلی رکتوم جمع آوری و نگه داشتن مدفوع تا زمان رهاسازی آن است. رکتوم شل می شود و کشش می یابد تا مواد زائد را در خود جای دهد زیرا این مواد زائد به تدریج از روده بزرگ خارج می شوند و مدت زمانی در راست روده باقی می مانند. در این حین رکتوم آب و الکترولیت های باقی مانده را جذب می کند و مواد زائد را بیشتر جامد می کند. این کار باعث ترشح مخاط می شود که می شود مدفوع راحت تر خارج شود.
رکتوم کجاست؟ (آناتومی رکتوم)
روده بزرگ شامل چهار بخش متمایز است که شامل سکوم، کولون، رکتوم و کانال مقعد می باشد. موقعیت رکتوم بین بخش سیگموئید کولون و کانال مقعدی است. رکتوم در سطح S3 (به عنوان ادامه کولون سیگموئید) شروع می شود. راست روده (رکتوم) شامل دو خم اصلی است که به خم های خاجی و آنورکتال معروف هستند. علاوه بر این، سه خم جانبی (بالا، وسط و تحتانی) در آن وجود دارد که به دریچه های هیوستون معروف هستند. این خمیدگی ها به ویژه خمیدگی آنورکتال به تحمل وزن مدفوع کمک می کنند و به جلوگیری از میل شدید و فوری برای دفع مدفوع نیز کمک می کند.
در انتهای رکتوم بخشی به نام آمپول رکتال وجود دارد که به کانال مقعدی متصل می شود. نقش آمپول رکتال این است که به عنوان یک انبار موقت برای نگهداری مدفوع قبل از رهاسازی آن از طریق کانال مقعد عمل کند. زمانی که آمپول پر می شود، فشار داخل رکتوم باعث گشاد شدن و انبساط دیواره های کانال مقعد می شود و به مدفوع اجازه ورود به کانال مقعد را برای خارج شدن می دهد.
مشکلات رکتوم
همانطور که گفته شد بیماری به نام بیماری رکتوم وجود ندارد. اما رکتوم نیز مانند هر ناحیه دیگری از بدن می تواند با بیماری ها و مشکلاتی مواجه شود. در ادامه به بررسی برخی از شرایطی که می توانند بر رکتوم تاثیر بگذارند می پردازیم.
بواسیر
هموروئید یا بواسیر وریدهای متورم و بزرگ شده ای هستند که در داخل و خارج مقعد و راست روده ایجاد می شوند. آنها می توانند دردناک و ناراحت کننده باشند و باعث خونریزی مقعدی شوند. همه افراد با هموروئید متولد می شوند، اما در ابتدا، آنها آزار دهنده نیستند و تنها زمانی که متورم و بزرگ میشوند و علائم تحریک کننده ایجاد می کنند می توانند ناراحت کننده باشند. بواسیر می تواند با علائمی مانند خونریزی، خارش و درد ناحیه مقعد همراه باشد.
عفونت ها
انواع مختلف عفونت ها می توانند رکتوم را تحت تاثیر قرار دهند و اغلب منجر به علائم ناراحت کننده مانند خارش، درد و پروکتیت (التهاب پوشش رکتوم) شوند. به عنوان مثال فرد ممکن است به عفونت های مقاربتی مانند تبخال مقعدی، سوزاک، کلامیدیا و سیفلیس مبتلا شود که همگی بر رکتوم تاثیر می گذارند. همچنین گاهی اوقات استفاده از آنتی بیوتیک ها می تواند منجر به عفونت باکتریایی راست روده شود. در نهایت باید به این نکته اشاره کرد که عفونت های قارچی و انگل ها نیز می توانند رکتوم و بافت آن را تحت تاثیر قرار دهند.
پرولاپس رکتوم (افتادگی راست روده)
پرولاپس رکتوم یا همان افتادگی راست روده شرایطی است که در آن قسمتی یا تمامی دیواره رکتوم از طریق اسفنکتر مقعدی پایین می افتد. این وضعیت معمولاً به دلیل ضعیف شدن ماهیچه هایی است که از راست روده حمایت می کنند. سه نوع افتادگی راست روده وجود دارد که شامل پرولاپس رکتوم خارجی (تمام دیواره راست روده از مقعد بیرون می زند)، پرولاپس رکتوم مخاط (فقط مخاط یا پوشش مقعد از مقعد بیرون می زند) و پرولاپس رکتوم داخلی یا پرولاپس ناقص ( رکتوم روی خود جمع می شود ولی از مقعد بیرون نمی زند) می باشد.
آبسه
آبسه یک توده دردناک و پر از چرک است که می تواند در نزدیکی راست روده، مقعد یا پرینه ایجاد شود. آبسه ها معمولا در نتیجه عفونت یا انسداد ایجاد می شوند و می توانند افراد زیادی را تحت تاثیر قرار دهند.
بی اختیاری
رکتوم وظیفه ذخیر کردن مدفوع را برعهده دارد، بنابراین نقش مهمی در کنترل مدفوع و حفظ آن دارد. در نتیجه اگر فردی دچار آسیب عضلانی، آسیب عصبی، افتادگی رکتوم یا زخم رکتوم شود، ممکن است این مشکلات بر عملکرد صحیح رکتوم تاثیر بگذارند، که می‌تواند باعث نشت مدفوع از طریق مقعد و بی اختیاری در اجابت مزاج شود.
سرطان رکتوم
ایجاد پولیپ ها یا توده ها در راست روده شایع است و برخی از آنها ممکن است منجر به سرطان رکتوم شوند. همیشه سرطان راست روده همراه با علائم نیست اما گاهی می تواند با علائمی از جمله درد، تغییر در عادات روده، خون در مدفوع، اسهال و یبوست همراه باشد.
زخم رکتوم
زخم رکتوم یا سندرم زخم رکتوم منفرد یک بیماری مزمن (طولانی مدت) غیرسرطانی است که در آن زخم هایی در داخل راست روده ایجاد می شوند. نام سندرم زخم رکتوم منفرد ممکن است مقداری گمراه کننده باشد و برخی تصور می کنند که در اثر این بیماری فقط یک زخم در رکتوم ایجاد می شود در حالی که این بیماری می تواند منجر به ایجاد چندین زخم در راست روده شود.
نحوه تشخیص بیماری های رکتوم
هر گونه عارضه رکتوم می تواند کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد و بهتر است اگر احساس می کنید مشکلی در رابطه با این ناحیه وجود دارد در اسرع وقت برای برطرف کردن آن به پزشک مراجعه کنید. برخی از روش هایی که برای تشخیص مشکلات و بیماری های رکتوم مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از:
- معاینه رکتوم دیجیتال
- آزمایش مدفوع
- مانومتری آنورکتال
- دفکوگرافی
- تنقیه باریوم
- پروکتوسکوپی
- سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر
به نقل قول از clevelandclinic:
Difficulties with your rectum can cause significant discomfort as well as embarrassment, but it’s important to get the help you need. A gastroenterologist or proctologist can help diagnose and treat rectal conditions.
ترجمه: مشکلات مربوط به راست روده شما می تواند باعث ناراحتی قابل توجه و همچنین خجالت شود، اما دریافت کمک مورد نیاز بسیار مهم است. متخصص گوارش یا پروکتولوژیست می تواند به تشخیص و درمان بیماری های رکتوم کمک کند.
منبع: https://my.clevelandclinic.org/health/body/24785-rectum-function
نکاتی برای داشتن رکتوم سالم
همه بیماری های مرتبط با رکتوم قابل پیشگیری نیستند، اما با پیروی از برخی دستورالعمل ها می توان به سلامت رکتوم و پیشگیری از بیماری های آن کمک کرد. برخی از اقداماتی که می توانید برای سلامت رکتوم انجام دهید شامل:
- داشتن رابطه جنسی ایمن
- داشتن یک رژیم غذایی سالم و حاوی فیبر برای جلوگیری از یبوست
- خودداری از سیگار کشیدن
- خودداری از مصرف الکل
- حفظ وزن مناسب
- ورزش منظم
سوالات متداول در مورد رکتوم
رکتوم یک قسمت از دستگاه گوارش انسان است که در چند اینچ آخر روده بزرگ و نزدیک به مقعد قرار دارد.
بله، پرولاپس رکتوم یا افتادگی راست روده زمانی اتفاق می افتد که رکتوم خود را به سمت بیرون می چرخاند و از طریق مقعد خارج می شود.
