پروکتیت یا همان التهاب رکتوم، بیماری است که به با علائم گوارشی آزاردهنده ای همراه است. التهاب رکتوم به دو دسته پروکتیت حاد و مزمن تقسیم می شود. پروکتیت حاد معمولا در اثر عفونت های مقاربتی ایجاد می شود و در مقابل پروکتیت مزمن معمولا با بیماری التهابی روده همراه است. در این مقاله از ونک لیزر با ما همراه باشید تا بیشتر با پروکتیت، علائم، علل و روشهای درمان آن آشنا شوید.
پروکتیت چیست؟
پروکتیت التهاب پوشش داخلی رکتوم (یک لوله که قبل از مقعد قرار دارد و به انتهای روده بزرگ متصل می شود) است. مدفوع برای خارج شدن از بدن باید از رکتوم عبور کند. در صورتی که این ناحیه در اثر باکتری ها یا مواد شیمیایی تحریک شود یا اگر تحت تاثیر بیماری التهابی روده قرار بگیرد، التهاب رکتوم رخ می دهد. پروکتیت می تواند با علائم آزاردهنده ای مانند درد، خونریزی رکتوم، اسهال، نیاز مداوم به اجابت مزاج و ترشحات مقعدی همراه باشد. علائم این بیماری ممکن است کوتاه یا بلند مدت باشند.
پروکتیت در افرادی که بیماری التهابی روده (بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو) دارند، رایج است. عفونت های مقاربتی یکی دیگر از علل شایع آن هستند. التهاب رکتوم همچنین می تواند یک عارضه جانبی پرتودرمانی برای برخی سرطان ها باشد.
انواع پروکتیت
پروکتیت بسته به علت ایجاد آن می تواند مزمن یا حاد باشد. پروکتیت حاد نوعی از التهاب رکتوم است که ناگهانی و موقت است، در حالی که پروکتیت مزمن برای مدت طولانی ادامه دارد. همچنین گاهی ممکن است التهاب رکتوم بر اساس علل ایجاد آن تقسیم بندی شود، به عنوان مثال، عفونت های مقاربتی (STIs) می توانند باعث “پروکتیت عفونی” شوند، پرتودرمانی می تواند باعث “پروکتیت پرتودرمانی” شود و کولیت اولسراتیو می تواند باعث “پروکتیت اولسراتیو” شود.
علائم پروکتیت
علائم رایج التهاب رکتوم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس نیاز مکرر یا مداوم به اجابت مزاج (تنسموس)
- خونریزی مقعدی
- دفع مخاط از مقعد
- درد مقعد
- درد در سمت چپ شکم
- احساس تورم و پری در رکتوم
- اسهال
- درد در هنگام اجابت مزاج
- یبوست
علت پروکتیت یا التهاب رکتوم چیست؟
چندین بیماری می توانند منجر به التهاب رکتوم شوند که شایع ترین آنها شامل موارد زیر است:
- بیماری التهابی روده: حدود 30٪ از افراد مبتلا به بیماری التهابی روده (بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو) به پروکتیت مبتلا هستند.
- عفونت های مقاربتی: عفونت های مقاربتی، به ویژه توسط افرادی که رابطه مقعدی دارند، منتقل می شوند و می توانند منجر به پروکتیت شوند. عفونت های مقاربتی که می توانند باعث پروکتیت شوند شامل سوزاک، تبخال تناسلی و کلامیدیا هستند.
- عفونت های ناشی از غذاها: برخی از عفونت هایی که از طریق غذاها منتقل می شوند می توانند منجر به التهاب رکتوم شوند، مانند عفونت های سالمونلا، شیگلا و کامپیلوباکتر.
- پرتودرمانی برای سرطان: پرتودرمانی هایی که به رکتوم یا نواحی اطراف آن، مانند پروستات، هدایت می شوند، می توانند باعث التهاب رکتوم شوند. اگر التهاب رکتوم ناشی از پرتودرمانی باشد می تواند در طول درمان با پرتودرمانی شروع شود و چند ماه پس از درمان نیز ادامه یابد یا می تواند سال ها پس از پرتودرمانی رخ دهد.
- مصرف آنتی بیوتیک ها: در برخی موارد آنتی بیوتیک هایی که برای درمان عفونت استفاده می شوند، می توانند باکتری های مفید روده را از بین ببرند و به باکتر ی‌های مضر اجازه دهند تا در رکتوم رشد کنند و از این طریق منجر به پروکتیت شوند.
- پروکتیت انحرافی: پروکتیت می تواند در افرادی که جراحی استومی انجام داده رخ دهد.
- پروکتیت ناشی از پروتئین غذایی: این نوع از پروکتیت در نوزادانی که شیر گاو یا شیر خشک مبتنی بر سویا مصرف می کنند، رخ می دهد. همچنین نوزادانی که شیر مادر می نوشند و مادر آنها لبنیات مصرف می کند نیز در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
- پروکتیت ائوزینوفیلیک: این بیماری زمانی رخ می دهد که نوعی گلبول سفید خون (ائوزینوفیل) در پوشش رکتوم جمع شود. پروکتیت ائوزینوفیلیک فقط در کودکان زیر 2 سال ایجاد می شود.
تشخیص التهاب رکتوم
برای تشخیص پروکتیت ممکن است از آزمایش های متفاوتی استفاده شود. آزمایش ها و روش هایی که ممکن است استفاده شوند عبارتند از:
- آزمایش خون برای تشخیص عفونت
- آزمایش مدفوع برای تشخیص باکتریایی بودن عفونت
- سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر، گاهی به همراه بیوپسی
- کولونوسکوپی، گاهی به همراه بیوپسی
- آزمایش های مربوط به عفونت های مقاربتی (نمونه برداری از ترشحات رکتوم)
درمان پروکتیت
همانطور که بیان شد بیماری پروکتیت ممکن است در اثر عوامل متفاوتی ایجاد شود، به همین دلیل روش درمان آن به علت و شدت آن بستگی دارد. روش های درمان التهاب رکتوم با توجه به علت ایجاد آن عبارتند از:
- درمان پروکتیت ناشی از عفونت: برای درمان این نوع از پروکتیت معمولا مصرف دارو توصیه می شود. برای درمان پروکتیت ناشی از عفونت های باکتریایی، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک هایی مانند داکسی سایکلین توصیه کند و برای پروکتیت ناشی از عفونت های ویروسی، مانند ویروس تبخال تناسلی، پزشک ممکن است داروی ضد ویروسی مانند آسیکلوویر را تجویز کند.
- درمان پروکتیت ناشی از پرتودرمانی: اگر پروکتیت ناشی از پرتودرمانی خفیف باشد معمولا به درمان نیاز ندارد. در مواردی که پروکتیت ناشی از پرتودرمانی باعث درد شدید و خونریزی می شود نیاز به درمان وجود دارد. درمان شامل مصرف قرص، شیاف و تنقیه است. داروهایی که برای کنترل التهاب و کاهش خونریزی استفاده می شوند عبارتند از سوکرالفیت، مسالازین، سولفاسالازین و مترونیدازول. در برخی موارد ممکن است برای باز شدن انسداد روده ها از نرم کننده های مدفوع نیز استفاده شود.
- درمان پروکتیت ناشی از بیماری التهابی روده: درمان پروکتیت مرتبط با بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو برای کاهش التهاب درون رکتوم انجام می شود. پزشک ممکن است داروهای ضد التهابی را به صورت قرص، شیاف و تنقیه توصیه کند، این داروها شامل مسالازین و پردنیزون هستند. التهاب در افراد مبتلا به بیماری کرون اغلب نیاز به درمان با داروهایی دارد که سیستم ایمنی را سرکوب می کنند، مانند آزاتیوپرین یا اینفلیکسیماب. اگر پروکتیت با استفاده از دارو درمان نشود ممکن است به جراحی نیاز باشد، در این جراحی قسمت آسیب دیده دستگاه گوارش برداشته می شود.
به نقل قول از clevelandclinic:
In general, healing takes about four to six weeks after whatever caused the inflammation has stopped. While proctitis is healing, you may want to take over-the-counter (OTC) medications for pain or diarrhea.
ترجمه: به طور کلی، بهبودی حدود چهار تا شش هفته پس از توقف هر عاملی که باعث التهاب شده باشد، طول می کشد. در حالی که پروکتیت در حال بهبود است، ممکن است بخواهید داروهای بدون نسخه (OTC) را برای درد یا اسهال مصرف کنید.
منبع: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/5964-proctitis
عوارض پروکتیت یا التهاب رکتوم
اگر التهاب رکتوم بدون درمان رها شود یا به درمان پاسخ ندهد، می تواند منجر به عوارض جانبی شود، از جمله:
- کم خونی در اثر خونریزی مزمن رکتوم
- ایجاد زخم در پوشش داخلی رکتوم
- ایجاد فیستول مقعدی
- احساس خستگی، سرگیجه، تنگی نفس، سردرد، رنگ پریدگی پوست و تحریک پذیری در اثر کم خونی
سوالات متداول در مورد پروکتیت
اولین علائم التهاب روده احتمالاً هنگام رفتن به دستشویی ظاهر می شوند. ممکن است هنگام دفع مدفوع احساس ناراحتی همراه با حساسیت، سوزش یا گرفتگی داشته باشید. همچنین ممکن است احساس کنید که باید فوراً به دستشویی بروید، اما بعد احساس کنید که در دفع مدفوع مشکل دارید. اسهال، خونریزی یا وجود مخاط در مدفوع نیز از علائم اولیه شایع هستند.
در اغلب موارد پروکتیت یک بیماری خطرناک نیست و به خوبی به درمان پاسخ می دهد. اما در صورتی که شدید باشد، برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، بدون درمان رها شود و یا به درمان پاسخ ندهد می تواند منجر به عوارض خطرناکی شود.
ممکن است پروکتیت خود به خود درمان شود، اما در اغلب موارد درمان آن ساده است و با استفاده از داروها کنترل می شود پس درمان کردن آن بهتر است.
