پروکتوسکوپی روشی برای بررسی رکتوم و مقعد است. پروکتوسکوپ یک لوله توخالی با یک نور کوچک در انتهای آن است. از پروکتوسکوپی می توان برای نمونه برداری از بافت (بیوپسی) به عنوان یک ابزار غربالگری سرطان استفاده کرد. این روش به شناسایی علل خونریزی مقعدی مانند هموروئید کمک می کند. در این مقاله از ونک لیزر با ما همراه باشید تا بیشتر با پروکتوسکوپی آشنا شوید.
پروکتوسکوپی چیست؟
پروکتوسکوپی نوعی آندوسکوپی است که برای بررسی داخل راست روده (رکتوم) و مقعد مورد استفاده قرار می گیرد. رکتوم آخرین قسمت از دستگاه گوارش تحتانی است که به مقعد ختم می شود. مقعد دهانه راست روده است که مدفوع از طریق آن از بدن خارج می شود. یک متخصص بیماری های گوارشی (جراح کولورکتال یا متخصص گوارش) پروکتوسکوپی را انجام می دهد. متخصص به آرامی ابزاری به نام پروکتوسکوپ را از طریق مقعد و داخل راست روده وارد می کند تا تومورها، پولیپ ها، التهاب، خونریزی یا هموروئید را پیدا کند. پروکتوسکوپ یک لوله فلزی یا پلاستیکی صاف و توخالی همراه با نور است و یک عدسی کوچک در انتهای آن قرار دارد که به متخصص اجازه می دهد تا رکتوم را معاینه کند. در حین انجام پروکتوسکوپی ممکن است از یک ابزار دیگر برای نمونه برداری از بافت ها برای انجام بیوپسی استفاده شود.
چرا پروکتوسکوپی انجام می شود؟
پروکتوسکپی می تواند به دلایل متعددی مورد استفاده قرار بگیرد. گاهی علت انجام آن تشخیص مشکلات و بیماری های مرتبط با رکتوم و مقعد است و گاهی ممکن است به عنوان یک روش غربالگری از آن استفاده شود. برخی از کاربردهای پروکتوسکوپی عبارتند از:
- تشخیص بیماری و مشکلات راست روده و مقعد
- پیدا کردن علت خونریزی از راست روده یا خونریزی مقعدی
- تشخیص هموروئید
- نمونه برداری از بافت برای آزمایش (بیوپسی)
- پیدا کردن و برداشتن پولیپ ها و سایر توده های غیر طبیعی
- نظارت بر سرطان رکتوم بعد از درمان
- غربالگری سرطان روده بزرگ
آماده شدن برای انجام پروکتوسکوپی
حداقل یک هفته قبل از انجام پروکتوسکوپی، هر دارویی را که مصرف می کنید (شامل داروهای بدون نسخه، داروهای تجویزی، مکمل های گیاهی و ویتامین ها) به پزشک اطلاع دهید. زیرا ممکن است قبل از انجام پروکتوسکوپی نیاز باشد که مصرف آنها را متوقف کنید. مهم ترین اقدامی که برای پروکتوسکوپی باید انجام دهید پاکسازی کامل رکتوم است. تمیز کردن رکتوم باعث می شود که بررسی آن آسان تر شود و در صورت وجود هر نوع مشکلی تشخیص آن راحت تر شود. برای پاکسازی روده روشهای متعددی وجود دارد اما معمولا پزشک ها تنقیه یا ملین ها را تجویز می کنند. در اغلب موارد استفاده از تنقیه یا ملین باید شب قبل از انجام پروکستوپی انجام شود. آماده سازی برای پروکتوسکوپی ساده است و معمولا محدود به همین موارد می شود، مگر اینکه پزشک انجام کار دیگری را توصیه کند.
پروکتوسکوپی چگونه انجام می شود؟
پروکتوسکوپی یک روش سرپایی است که در بیمارستان یا کلینیک انجام می شود. برای انجام این روش نیاز به هیچ نوع بیهوشی نیست. مراحل انجام پروکتوسکوپی به ترتیب زیر است:
- با زانوهای خم شده به پهلو دراز می کشید.
- ابتدا پزشک یک انگشت (با دستکش) روغن کاری شده را برای انجام معاینه دیجیتال رکتوم وارد راست روده می کند. این کار برای بررسی هرگونه انسداد یا حساسیت انجام می شود.
- سپس پزشک پروکتوسکوپ روغن کاری شده را وارد مقعد می کند. هوا به داخل روده بزرگ رانده می شود تا به پزشک کمک کند بهتر ببیند.
- پزشک ممکن است نمونه ای از بافت را در طول این روش بردارد که به آن بیوپسی می گویند. این کار با استفاده از ابزارهای بسیار کوچکی انجام می شود که از طریق پروکتوسکوپ عبور می کنند.
ممکن است در طول انجام پروکتوسکوپی کمی گرفتگی و پری همراه با میل به تخلیه روده را احساس کنید که کاملا طبیعی است. اما این روش معمولا دردناک نیست. پروکتوسکوپی حدود 5 تا 15 دقیقه دقیقه طول می کشد.
بعد از پروکتوسکوپی چه کنیم؟
ممکن است بعد از انجام پروکتوسکوپی در مقعد و رکتوم احساس ناراحتی و درد داشته باشید. همچنین ممکن است برای چند روز بعد از آن مقداری خونریزی خفیف از راست روده یا خون در مدفوع داشته باشید. این امر کاملا طبیعی است، به خصوص اگر در حین انجام پروکتوسکوپی بیوپسی نیز انجام شده باشد. پس از پروکتوسکوپی می توانید به فعالیت های معمول و رژیم غذایی عادی بازگردید و نیاز به انجام اقدام خاصی نیست. در صورت تجربه نفخ و گاز بعد از انجام پروکتوسکوپی می توانید با قدم زدن به دفع گاز و از بین بردن نفخ کمک کنید.
به نقل قول از clevelandclinic:
You may have some bloating or gas if your provider puts air into your rectum. If cramps continue after the procedure, passing gas may help.
ترجمه: اگر پزشک هوا را به رکتوم شما وارد کند، ممکن است مقداری نفخ یا گاز معده داشته باشید. اگر بعد از عمل گرفتگی عضلات ادامه داشت، دفع گاز ممکن است کمک کند.
منبع: https://my.clevelandclinic.org/health/procedures/10749-proctoscopy
خطرات و عوارض پروکتوسکوپی
پروکتوسکوپی در اغلب موارد یک روش کم خطر است و با عوارض جانبی همراه نیست، رایج ترین عارضه ناشی از پروکتوسکوپی تجربه کمی خونریزی و درد شکمی است. در موارد بسیار نادر پروکتوسکوپی ممکن است منجر به عفونت و پارگی رکتوم شود. در صورت تجربه موارد زیر بعد از پروکتوسکوپی باید به پزشک مراجعه کنید:
- تب 38 درجه سانتیگراد یا بالاتر.
- مشاهده خون زیاد در مدفوع یا خونریزی مقعدی شدید.
- خونریزی که بیش از سه روز طول بکشد.
- درد شدید شکم یا سفت و متورم شدن شکم.
سوالات متداول در مورد پروکتوسکوپی
پروکتوسکوپی مقعد و رکتوم را بررسی می کند، در حالی که از کولونوسکوپی برای مشاهده کل کولون استفاده می شود. مانند پروکتوسکوپ، کولونوسکوپ یک لوله نازک و توخالی است که در مقعد قرار می گیرد. با این حال، انعطاف پذیر تر و بسیار طولانی تر است به طوری که می توان تمام قسمت های روده بزرگ را با آن بررسی کرد.
طول پروکتوسکوپ تقریباً 15 سانتی متر است و در درون رکتوم قرار می گیرد.
خیر. در اغلب موارد پروکتوسکوپی دردناک نیست اما ممکن است در حین انجام آن مقداری گرفتگی و احساس پری را تجربه کنید.
