سندرم دفع سخت مدفوع {علائم، علل و روشهای درمان}

سندرم دفع سخت مدفوع (Obstructed defecation syndrome) یک اختلال در دفع مدفوع است است. افراد مبتلا به این اختلال در تخلیه روده خود مشکل دارند. سندرم دفع سخت مدفوع با علائمی مانند زور زدن در حین اجابت مزاج، احساس عدم تخلیه کامل مدفوع و دفع ناقص همراه است. سندرم دفع مدفوع در زنان شایعتر از مردان است و معمولا به علت اختلالات ساختاری یا اختلالات عملکردی رخ می دهد. در این مقاله از ونک لیزر با ما همراه باشید تا بیشتر با سندرم دفع سخت مدفوع و روشهای درمان آن آشنا شوید.

 سندرم دفع سخت مدفوع چیست؟

سندرم دفع سخت مدفوع منجر به ایجاد مشکل در اجابت مزاج می شود می شود. افراد مبتلا به این سندرم احساس می‌ کنند که وقتی نیاز به دفع دارند نمی توانند آن را انجام دهند، به اندازه کافی مدفوع نمی‌ کنند یا دفع مدفوع آنها ناقص است. آنها با یبوست سر و کار دارند و گاهی اوقات از بی اختیاری مدفوع رنج می برند. این افراد زمان زیادی را در توالت می گذرانند تا بتوانند مدفوع کنند. با گذشت زمان، فشار بیش از حد و دفع مدفوع سفت می تواند عضلات و اعصاب درگیر را بدتر کند و منجر به تشدید این سندرم شود.

به نقل قول از clevelandclinic:

About 18% of the population suffers from the broad range of conditions known as obstructed defecation syndrome. It’s especially common in women and after middle age.

ترجمه: حدود 18 درصد از جمعیت از طیف گسترده ای از بیماری هایی که به نام سندرم دفع سخت مدفوع شناخته شده اند رنج می برند. این بیماری به ویژه در زنان و پس از میانسالی شایع است.

منبع: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22089-obstructed-defecation

علت سندرم دفع سخت مدفوع

سندرم دفع سخت مدفوع علل متفاوتی دارد. این علل معمولا با اختلالات ساختاری و اختلالات عملکردی یا هر دوی آنها مرتبط هستند. برخی از شایع ترین علل سندرم دفع سخت مدفوع عبارتند از:

• اختلالات ساختاری مانند رکتوسل، انواژیناسیون مخاطی رکتوم، سندرم زخم رکتوم منفرد، انتروسل و فتق پرینه
• اختلالات عملکردی مانند اجابت مزاج دیس سینرژیک، حساسیت کم رکتوم و اختلالات روانی (مانند اضطراب، افسردگی، فوبیا، اختلال وسواس فکری اجباری و اختلالات خوردن)

علاوه بر موارد بالا برخی عوامل می توانند خطر ابتلا به سندرم دفع سخت مدفوع را افزایش دهند، از جمله بارداری، زایمان، جراحی در ناحیه لگن، آسیب تروماتیک یا سوء استفاده.

علائم سندرم دفع سخت مدفوع

سندرم دفع سخت مدفوع معمولا منجر به ایجاد مشکل در اجابت مزاج می شود و شایع ترین نشانه آن یبوست است. برخی از علائم رایج سندرم دفع سخت مدفوع عبارتند از:

• زور زدن همراه با اجابت مزاج
• احساس تخلیه ناقص
• تکه تکه شدن مدفوع
• سنگینی لگن
• بی اختیاری مدفوع
• صرف زمان بیش از حد در توالت 
• درد زیر شکم
• مدفوع کوچک و سفت
• درد در حین اجابت مزاج
• تورم یا التهاب رکتوم
• حالت تهوع و بی اشتهایی

تشخیص سندرم دفع سخت مدفوع

تشخیص سندرم دفع سخت مدفوع در اغلب موارد بر اساس ارزیابی دقیق تاریخچه بالینی بیمار و استفاده از برخی تکنیک های تصویربرداری انجام می شود. برخی از آزمایش هایی که ممکن است برای تشخیص این سندرم استفاده شوند عبارتند از:

• آزمون رکتوم دیجیتال
• دفکوگرافی
• کولونوسکوپی
• مانومتری آنورکتال
• الکترومیوگرافی
• سونوگرافی پرینه
• فلوروسکوپی
• ام آر آی 

علاوه بر آزمایش های بالا برای تشخیص سندرم دفع سخت مدفوع یک جدول خاص از علائم وجود دارد که معمولا در تشخیص از آن نیز استفاده می شود. این جدول به شرح زیر است:

علائم	0	1	2	3	4
زور زدن برای دفع مدفوع	هرگز	به ندرت	گاهی اوقات	معمولا	همیشه
تخلیه ناقص	هرگز	به ندرت	گاهی اوقات	معمولا	همیشه
استفاده از انگشت برای خارج کردن مدفوع	هرگز	به ندرت	گاهی اوقات	معمولا	همیشه
درد و ناراحتی شکمی	هرگز	به ندرت	گاهی اوقات	معمولا	همیشه
استفاده از تنقیه یا ملین برای مدفوع کردن	هرگز	به ندرت	گاهی اوقات	معمولا	همیشه

شدت علائم از 0 تا 20 متغیر است که هرچه امتیاز پایین تر باشد بهتر است و هرچه  امتیاز به 20 نزدیک تر باشد به معنای شدیدتر بودن علائم است.

درمان سندرم دفع سخت مدفوع

برای درمان سندرم دفع سخت مدفوع روشهای متنوعی وجود دارد، از جمله روشهای خانگی و در موارد شدیدتر جراحی. در ادامه به بررسی روشهای موجود برای درمان سندرم دفع سخت مدفوع می پردازیم.

درمان خانگی سندرم دفع سخت مدفوع

از آنجایی که علل سندرم دفع سخت مدفوع پیچیده هستند و عوامل زیادی در آن دخیل می باشند، معمولا برای درمان این سندرم استفاده از روشهای محافظه کارانه مانند تغییر در سبک زندگی و روشهای خانگی توصیه می شود. برخی از درمان های خانگی سندرم دفع سخت مدفوع عبارتند از:

• افزایش مصرف آب 
• رژیم غذایی غنی از فیبر 
• استفاده از نرم کننده یا ملین مدفوع 
• تمرینات کف لگن

یکی از مهمترین درمان های خانگی می توان برای سندرم دفع مدفوع سخت استفاده کرد مصرف غذاهای غنی از فیبر می باشد، زیرا این دسته از غذاها بر قوام مدفوع تاثیر می گذارند و به بهبود هضم غذا نیز کمک می کنند. همچنین نوشیدن آب فراوان می تواند باعث نرم شدن مدفوع و راحت تر خارج شدن آن از بدن شود.

جراحی برای درمان سندرم دفع سخت مدفوع

در صورتی که درمان محافظه کارانه با استفاده از روشهای خانگی شکست خورده و عامل ایجاد این سندرم اختلالات ساختاری مانند در برخی موارد رکتوسل، انسداد رکتوم، یا انواژیناسیون باشد، برای درمان سندرم دفع سخت مدفوع نیاز به مداخلات می باشد. برخی از جراحی هایی که ممکن است در درمان این سندرم مورد استفاده قرار بگیرند عبارتند از:

• رکتوپکسی شکمی برای درمان پرولاپس رکتوم
• جراحی رزکسیون رکتوم با استاپلر از راه آنال 
• ترمیم رکتوسل
• تحریک عصب ساکرال 
• كولکتومی توتال

عوارض سندرم دفع سخت مدفوع

اگر سندرم دفع سخت مدفوع به خوبی درمان و مدیریت نشده و برای مدت طولانی ادامه پیدا کند، می تواند منجر به بروز برخی از عوارض جانبی ناشی از زور زدن زیاد برای دفع مدفوع و نشستن طولانی مدت در دستشویی برای اجابت مزاج شود. برخی از عوارض سندرم دفع سخت مدفوع عبارتند از:

• شقاق (فیشر)
• مگاکولون (بزرگ شدن غیر عادی روده بزرگ)
• بواسیر (هموروئید)
• یبوست مزمن (طولانی مدت)
• افتادگی راست‌ روده (پرولاپس رکتوم)
• رکتوسل

نتیجه گیری

سندرم دفع سخت مدفوع یک مشکل فوری است، اما معمولا تشخیص علت ایجاد آن دشوار است. درمان های محافظه کارانه در 30% افراد منجر به بهبود علائم می شوند. ایجاد تغییرات در سبک زندگی و درمان های خانگی مانند ملین ها و تنقیه ممکن است به مدت طولانی مورد نیاز باشد، اما استفاده از آنها می تواند منجر به بهبود شود. استفاده از جراحی برای درمان این بیماری زمانی توصیه می شود که با سایر روشها بهبود حاصل نشود و بیماری های زمینه ای دیگری در ایجاد سندرم دفع سخت مدفوع دخیل باشند.