اسپاسم مقعدی یا پروکتالژیا فوگاکس دوره های متناوب و زودگذر درد شدید مقعد است. اسپاسم مقعدی یک بار اتفاق نمی افتد و در اغلب موارد عود می کند. به نظر می رسد زنان بیشتر از مردان دچار اسپاسم مقعد می شوند. در برخی از موارد ممکن است اسپاسم مقعدی یا پروکتالژیا فوگاکس با درمان خانگی بهبود پیدا کند اما در موارد شدیدتر باید از روش های پزشکی مانند تزریق بوتاکس به عضلات اسفنکتر، بیوفیدبک و تحریک الکتریک استفاده شود. در این مقاله از ونک لیزر با ما همراه باشید تا با اسپاسم مقعد و روش های درمان آن بیشتر آشنا شوید.
اسپاسم مقعدی چیست ؟
اسپاسم مقعد یک درد یا گرفتگی تیز و ناگهانی است که در عضلات داخل یا اطراف کانال مقعد رخ می دهد. این درد می تواند بین چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد. پروکتالژیا فوگاکس اعصاب و ماهیچه های ناحیه مقعد را درگیر می کند اما به بافت های آن آسیبی وارد نمی کند. اسپاسم مقعد در بین زنان 30 تا 60 ساله شایع تر است.
علائم اسپاسم مقعدی یا پروکتالژیا فوگاکس
اولین نشانه اسپاسم مقعدی درد ناگهانی و کوتاه مدت در ناحیه مقعد است. در موارد نادر ممکن است درد برای 30 دقیقه طول بکشد. این اسپاسم های ناگهانی ممکن است هر چند هفته یک بار رخ دهند یا اینکه در طول سال فقط چند بار اتفاق بیفتند. علائم اسپاسم مقعدی عبارتند از :
- اسپاسم عضلانی در اطراف یا داخل مقعد
- درد ناگهانی و بدون هیچ نشانه ای
- دردی که در اغلب موارد چند ثانیه طول می کشد
- توقف ناگهانی درد
- دردی که در هر زمانی اتفاق می افتد حتی در خواب
دلیل ابتلا به اسپاسم مقعدی یا پروکتالژیا فوگاکس چیست ؟
اسپاسم مقعد یک دلیل واحد ندارد و علت وقوع آن از فردی به فرد دیگر می تواند متفاوت باشد. گاهی یک بیماری زمینه ای باعث به وجود آمدن پروکتالژیا فوگاکس می شود و در موارد دیگر ممکن است به عنوان یک عارضه عمل جراحی آن را تجربه کنید. برخی از شایع ترین علل اسپاسم مقعد عبارتند از :
- یبوست
- قاعدگی
- فعالیت جنسی
- سندرم روده تحریک پذیر
- اختلالات اضطرابی و استرس
- حرکت غیر طبیعی روده
- هیسترکتومی واژینال (عمل برداشتن رحم)
- مشکلات عصبی مانند آسیب به عصب پودندال
- اسکلروتراپی برای هموروئید (تزریق ماده شیمیایی برای درمان بواسیر)
- اسپاسم عضلانی مانند اسپاسم در عضلات اسفنکتر مقعد یا سایر عضلات کف لگن
اسپاسم مقعدی یا پروکتالژیا فوگاکس چگونه تشخیص داده می شود ؟
برای تشخیص اسپاسم مقعد پزشک یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. تشخیص پروکتالژیا فوگاکس می تواند سخت باشد زیرا علائم آن بسیار شبیه به سایر بیماری های مقعدی است به همین دلیل پزشک ابتدا سعی می کند با معاینه لگنی احتمال وجود بیماری هایی مانند شقاق، هموروئید، التهاب پروستات و التهاب های لگنی را رد کند. ممکن است برای تایید اینکه درد ناشی از اسپاسم مقعد است نه سایر بیماری ها پزشک آزمایش های زیر را نیز انجام دهد :
- آزمایش خون
- معاینه انگشتی راست روده
- کولونوسکوپی
- تست کف لگن
- فلکسیبل سیگموئیدوسکوپی ( آزمایش بررسی قسمت تحتانی روده بزرگ)
تفاوت سندرم لواتور آنی و اسپاسم مقعدی چیست ؟
انواع اسپاسم مقعدی به پروکتالژیا و سندرم لواتور آنی تقسیم می شود. درواقع سندرم لواتور آنی همان اسپاسم مقعدی مزمن است اما بین این دو تفاوتی وجود دارد که در جدول زیر مشاهده می کنید :
| اسپاسم مقعدی | سندرم لواتور آنی |
| در اغلب موارد بین چند ثانیه تا چند دقیه طول می کشد | بیشتر از 30 دقیقه طول می کشد |
| منشا درد عضلات داخل و اطراف مقعد است | منشا درد عضله آنی است که در کف لگن واقع شده است |
| درد می تواند در داخل یا اطراف مقعد احساس شود | درد در داخل مقعد احساس می شود |
| احساس درد آن تیز است مانند ضربه چاقو | احساس درد آن تیز نیست و فقط درد شدید احساس می شود |
| موقعیت بدن در شدت درد تاثیری ندارد | در اغلب موارد در حین نشستن درد شدیدتر می شود |
درمان اسپاسم مقعدی
برای درمان پروکتالژیا فوگاکس یک روش واحد وجود ندارد. در درمان اسپاسم مقعد تمرکز بیشتر بر مدیریت علائم است. بسته به شدت و علائم درمان متفاوتی را می توان انتخاب کرد. برخی افراد می توانند با استفاده از درمان های خانگی اسپاسم مقعدی را درمان کنند و در موارد شدیدتر به مداخله پزشکی نیاز است. در ادامه به بررسی انواع روش های درمان اسپاسم مقعدی می پردازیم.
درمان خانگی اسپاسم مقعدی یا پروکتالژیا فوگاکس
اولین روش برای درمان پروکتالژیا فوگاکس درمان در خانگی می باشد. این درمان اگر علائم شدید و حاد نباشند ممکن است موثر واقع شود. برخی از اقدامات خانگی برای درمان اسپاسم مقعدی شامل :
- حمام سیتز
- استفاده از تشک برقی یا کیسه یخ در ناحیه دردناک
- مصرف مسکن های بدون نسخه
- استفاده از تکنیک‌های ریلکسیشن مانند مدیتیشن یا یوگا
- نوشیدن آب زیاد
- داروهای ضد اسپاسم بدون نسخه
- استفاده از پماد شل کننده عضلات مقعدی یا داروی شل کننده اسفنکتر مانند پماد نیتروگلیسیرین و دیلتیازم موضعی
تحریک الکتریکی
در این روش از سیگنال های الکتریکی برای آرام کردن ماهیچه ها و عضلات مقعد استفاده می شود. این تکانه یا سیگنال های الکتریکی می توانند جریان خون و عضلات مقعد را تقویت کنند. همچنین تحریک الکتریکی می تواند بر سیگنال های درد تاثیر گذاشته و مانع انتقال آنها به مغز شود و در نتیجه درد را کاهش دهد.
بیوفیدبک
در این روش از سنسور ها استفاده می شود تا به شما یاد داده شود که در زمان انقباض و شل شدن عضلات مقعد چه اتفاقی رخ می دهد تا بتوانید آن را راحت تر آرام و مدیریت کنید.
بوتاکس
در این روش یک ماده شیمیایی به نام توکسین بوتولینوم نوع A به عضلات اسفنکتر تزریق می شود. با استفاده از این روش عضلات اسفنکتر شل می شوند. برخی از افراد بعد از چند هفته تزریق بوتاکس بهبود را احساس می کنند.
بلوک های عصبی
بلوک عصبی تزریق دارو در نزدیکی عصب یا گروهی از اعصاب مورد نظر برای تسکین موقت درد است. برخی از تزریق ها باعث تسکین درد طولانی مدت می شوند. در اغلب موارد اثرگذاری سریع است اما معمولا این روش یک راه حل موقت است و برخی از افراد اصلا بهبود را احساس نمی کنند. در عین حال این درمان ممکن است با یک دوره موفق عمل کند و در برخی موارد دیگر نیاز به چند تزریق می باشد.
سوالات متداول در مورد اسپاسم مقعد
معمولا عاملی باعث تحریک پروکتالژیا فوگاکس نمی شود اما در برخی از افراد استرس، رابطه جنسی، قاعدگی و اجابت مزاج می تواند اسپاسم مقعد را تحریک کند.
در اسپاسم مقعدی درد می تواند دلیل خاصی نداشته باشد در حالی که احساس درد دائم در مقعد می تواند نشان دهنده سایر بیماری های مقعدی باشد. همچنین اسپاسم مقعدی در اغلب موارد سریع برطرف می شود درحالی که درد مقعد در بیشتر موارد داخل رکتوم احساس می شود.
اسپاسم مقعدی هیچ گونه عوارضی برای معده، روده و سایر قسمت های بدن ندارد و در اغلب موارد خود به خود درمان می شود.
بهترین درمان استفاده از روش های پزشکی مانند بیوفیدبک، تزریق بوتاکس، تحریک الکتریکی و بلوک عصبی می باشد.
بهترین پماد برای درمان اسپاسم مقعدی پماد نیتروگلیسیرین و دیلتیازم موضعی می باشد.
