ایسکمی مزانتریک یا ایسکمی روده یک بیماری نادر اما جدی است و زمانی رخ می دهد که قسمت هایی از دستگاه گوارش فرد اکسیژن و جریان خون کافی را دریافت نمی کند. این بیماری ممکن است در اثر انسداد یا مشکلات مربوط به گردش خون ایجاد شود. کاهش جریان خون می تواند به طور دائمی به روده کوچک آسیب برساند. ایسکمی مزمن مزانتریک با جراحی باز یا روشی به نام آنژیوپلاستی درمان می شود. اگر این بیماری درمان نشود می تواند منجر به عوارض جدی مانند سوء تغذیه و کاهش وزن شدید شود. در این مقاله از ونک لیزر با ما همراه باشید تا بیشتر با ایسکمی روده آشنا شوید.
ایسکمی روده چیست؟
ایسکمی مزانتریک یک وضعیت غیر معمول و خطرناک است و زمانی اتفاق می افتد که قسمت‌هایی از سیستم گوارشی جریان خون کافی نداشته باشند. این اتفاق معمولاً به دلیل انسداد در رگ های خونی که خون را به این نواحی بدن می رسانند اتفاق می افتد. این عارضه در افراد مسن تر، به ویژه کسانی که بیماری قلبی عروقی یا اختلالات لخته شدن خون دارند، بیشتر دیده می شود. بدون دریافت جریان خون کافی، اندام ها و بافت ها اکسیژن کافی نیز دریافت نمی کنند و به همین دلیل قادر به عملکرد درست نیستند. اگر این انسداد شدید باشد اندام ها و بافت های آسیب دیده ممکن است از کار بیفتند و این وضعیت می تواند کشنده باشد.
انواع ایسکمی روده
دو نوع ایسکمی مزانتریک یا ایسکمی روده به نام های ایسکمی مزانتریک حاد و ایسکمی مزانتریک مزمن وجود دارد:
- ایسکمی مزانتریک حاد: این نوع از ایسکمی روده معمولا به دلیل لخته شدن خون اتفاق می افتد و منجر به ایجاد علائم ناگهانی و بسیار شدید می شود. ایسکمی روده حاد یک وضعیت اورژانسی است که نیاز به مراقبت فوری دارد.
- ایسکمی مزانتریک مزمن: این نوع از ایسکمی روده تدریجی رخ می دهد و معمولا به دلیل باریک شدن شریان های مزانتریک ایجاد می شود. ایسکمی روده مزمن به تدریج ایجاد می شود و معمولا علائم آن با گذشت زمان تشدید می شوند.
علائم ایسکمی روده
علائم ایسکمی روده با توجه به نوع آن می توانند متفاوت باشند. علائم ایسکمی روده حاد به طور ناگهانی ظاهر می شوند اما علائم ایسکمی روده مزمن به مرور زمان ایجاد می شوند. در ادامه به بررسی علائم هر دو نوع ایسکمی روده می پردازیم.
علائم ایسکمی روده حاد
علائم این نوع از ایسکمی روده به طور ناگهانی رخ می دهد و می تواند شامل موارد زیر باشد:
- نفخ
- تب
- کاهش وزن
- نیاز فوری به اجابت مزاج
- درد ناگهانی و شدید شکم به ویژه بعد از غذا خوردن
- حالت تهوع و استفراغ (معمولا همراه با درد شکم)
- تغییر در عادات دستشویی مانند یبوست، اسهال و گاهی اسهال خونی
علائم ایسکمی روده مزمن
علائم ایسکمی روده مزمن می تواند به آرامی رخ دهد و معمولاً با گذشت زمان بدتر می شود، برخی از علائم شایع این نوع از ایسکمی روده عبارتند از:
- درد شکم به ویژه بعد از غذا خوردن (معمولا در اطراف ناف یا بالای شکم)
- کاهش وزن ناخواسته
- تغییر در عادات دستشویی شامل نیاز به دفع مدفوع بیشتر یا کمتر
- اسهال (معمولا اسهال مزمن)
علت ایسکمی روده
ایسکمی روده حاد و مزمن هردو ناشی از کاهش جریان خون به روده کوچک می باشند. ایسکمی مزانتریک حاد بیشتر در اثر لخته شدن خون در شریان مزانتریک اصلی ایجاد می شود. شکل مزمن ایسکمی روده معمولاً به دلیل تجمع رسوبات چربی به نام پلاک ایجاد می شود که شریان ها را باریک می کند. در ادامه به بررسی عوامل موثر در ایجاد انواع این بیماری می پردازیم.
علت ایسکمی روده حاد
عوامل متعددی می توانند در ایجاد ایسکمی روده حاد موثر باشند. برخی از علل این نوع از ایسکمی عبارتند از:
- تشکیل لخته در شریان مزانتریک
- گیر کردن لخته در شریان مزانتریک
- تشکیل لخته در وریدهای مجاور مزانتر
- انقباض عروق یا اسپاسم ماهیچه های پوشاننده آن عروق
- مصرف مواد مخدر مانند کوکائین
- برخی از اقدامات پزشکی، مانند دیالیز یا جراحی
- برخی بیماری ها و مشکلات سلامتی مانند سپسیس، حمله قلبی، کم آبی بدن، واکنش های آلرژیک و فشار خون پایین
علت ایسکمی روده مزمن
ایسکمی مزمن روده اغلب به دلیل بیماری های مرتبط با گردش خون که باعث باریک شدن رگ های خونی می شوند اتفاق می افتد. این وضعیت همچنین می تواند به دلیل تشکیل لخته خون در رگ خونی مزانتریک رخ دهد. شایع ترین عوامل خطر برای ایسکمی روده مزمن شامل:
- دیابت نوع 2
- سطح کلسترول بالا
- فشار خون بالا
- بیماری شریان
- سیگار کشیدن
- چاقی
- سن بالا
تشخیص ایسکمی روده
مانند تشخیص هر بیماری دیگری برای تشخیص ایسکمی روده نیز پزشک ابتدا به بررسی علائم با یک معاینه فیزیکی می پردازد. سپس برای تایید تشخیص از تست های آزمایشگاهی زیر استفاده می کند:
- آزمایش خون
- سونوگرافی
- آنژیوگرافی
- سی تی اسکن
- ام آری آی
- اکس ری
به نقل قول از clevelandclinic:
Physical exams might not turn up major indicators until this condition is very advanced. That means this condition can take longer to diagnose, which is part of why it’s so dangerous.
ترجمه: ممکن است تا زمانی که این شرایط بسیار پیشرفته نباشد، معاینات فیزیکی شاخص های اصلی را نشان ندهند. این بدان معناست که تشخیص این وضعیت ممکن است بیشتر طول بکشد، که بخشی از دلیل خطرناک بودن آن است.
منبع: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/23246-mesenteric-ischemia
درمان ایسکمی روده
اگر لخته خون باعث از دست دادن ناگهانی جریان خون به روده کوچک شود، ممکن است برای درمان ایسکمی نیاز به جراحی فوری باشد. ایسکمی مزانتریک که در طول زمان ایجاد می شود ممکن است با آنژیوپلاستی درمان شود.
درمان ایسکمی روده حاد
موثرترین درمان برای ایسکمی حاد مزانتریک، جراحی است. به این دلیل که در جراحی، جراح می تواند مستقیماً به لخته های خون دسترسی داشته باشد و آن ها را حذف کند و برخی از رگ های خونی باریک را باز کند. آنها همچنین می توانند یک دستگاه قرار دهند که بخشی از رگ خونی را کاملا باز نگه می دارد. در مواردی که امکان بازگرداندن مستقیم جریان خون وجود ندارد، جراح می تواند بخشی از رگ خونی را از قسمت دیگری در بدن برداشته و از آن برای ایجاد بای پس استفاده کند.
درمان ایسکمی روده مزمن
ایسکمی مزانتریک مزمن با توجه به علت ایجاد آن ممکن است به درمان های متفاوتی نیاز داشته باشد. اما اغلب درمان های این نوع از ایسکمی روده نیز مشابه درمان ایسکمی روده حاد می باشند. جراحی رگ هایی که بیش از حد باریک شده اند و همچنین جراحی بای پس از گزینه های درمانی ایسکمی روده مزمن هستند. همچنین گاهی اوقات برای درمان ایسکمی روده مزمن از آنژیوپلاستی استفاده می شود.
عوارض ایسکمی روده
ایسکمی روده می تواند با عوارض جدی همراه باشد، به همین دلیل تشخیص و درمان به موقع آن از اهمیت بالایی برخوردار است. برخی از عوارض ایسکمی روده عبارتند از:
- سپسیس
- پارگی روده
- کاهش وزن به ویژه در ایسکمی روده حاد
- مرگ قسمت هایی از روده
- مرگ (در هر دو نوع ممکن است)
